مهم ترین تفاوت و دلیل سختگیری های فعلی برای خانه ماندن و دوری گزیدن از اجتماع، توانایی بیسابقه و بسیار زیاد کرونا ویروس نوظهور، در سرایت و انتشار  بین انسان ها است. کووید ۱۹ در مدت زمانی بیشتر از یکسال، همه دنیا را زیر و زبر کرده و شمار مبتلایان آن با افزایش تصاعدی به ۱۲۷ میلیون ها نفر رسیده، و دو میلیون و هشتصد هزار را به کام مرگ فرستاد.

علاوه بر قدرت سرایت بسیار زیاد، مهم ترین تفاوت ها و دلایلی که برقراری محدودیت های شدید و سختگیری های فعلی را الزامی کرده، به قرار زیر است.

• میزان مرگ ناشی از این بیماری بسیار بالاست و حدود دو و سه دهم درصد از افراد مبتلا به کووید ۱۹ جان شان را از دست می دهند. ( تقریبا شش برابر آنفلوانزا فصلی) 
  
  
• دوره کمون یا نهفتگی بیماری کووید ۱۹ طولانی و حدود دو هفته است. بر خلاف بسیاری از بیماری های ویروسی، کرونا ویروس نوظهور، در طول دوره نهفتگی، به ویژه از روز دهم تا چهاردهم، و با اینکه  فرد هیچ نشانه ای از بیمار بودن ندارد، به دیگران منتقل شده و موجب انتشار وسیع و غیر قابل کنترل، در جامعه می شود.
  
  
• از سوی دیگر، نتایج دو بررسی در سنگاپور و کره جنوبی، این احتمال را مطرح کرده است که، شصت درصد از افراد آلوده به کرونا ویروس نوظهور، نشانه های واضح ندارند، و ویروس با قدرت تکثیر زیاد از طریق این ناقلین بدون علامت، در سطح جامعه منتشر می شود. 
  
  
• هیچ دارو، درمان یا واکسن موثری علیه کرونا ویروس نوظهور وجود ندارد. کلیه درمان های فعلی علامتی و بر مبنای تجربیات پزشکان معالج، برای تخفیف آسیب های بیماری است، و توسط مراجع نظارتی قانونی، برای درمان قطعی کووید ۱۹ به تایید نرسیده است. 

• ساختار ویروس بسیار مقاوم است و ساختمان تاجی شکل آن، موجب افزایش قدرت چسبندگی ویروس به گیرنده های آنزیمی (آنزیم ۲ مبدل آنژیوتانسین) در سلول های ریه می­شود. 

• کرونا ویروس نوظهور، از قدرت انطباق و تغییر زیادی برخوردار است و پس از ورود به مجاری هوایی و سلول های تنفسی، دستور العمل تکثیر ویروس را به آنها دیکته می کند.

• کرونا ویروس نوظهور، قدرت اصلاح جهش های ناخواسته ای را که منجر به تضعیف آن می شود، داراست.

• سرعت کشتار کرونا ویروس بسیار زیادتر از سارس مرس، و حتی آنفلوانزا است. به طور مثال، در اوج شیوع اخیر آنفلوانزا در آمریکا، روزانه ۳۳۱ نفر جانشان را از دست دادند، در حالیکه میانگین رقم روزانه مرگ ناشی از کووید ۱۹، ۷۳۹ نفر است و در زمان اوج اپیدمی، به حدود دوهزار نفر در روز رسید.

• به احتمال زیاد، کرونا ویروس نوظهور از الگوی فصلی تبعیت نمی کند و گرم شدن هوا تاثیری بر چرخه ویروس نمی گذارد. استناد این مطلب، عالمگیر شدن همزمان کرونا ویروس نوظهور، در نیمکره شمالی و جنوبی زمین است. اوج همه گیری در آمریکا، اروپا و آسیا در فصل سرما و زمستان و در استرالیا، نیوزیلند و کشورهای آمریکای لاتین، در اوج گرما و تابستان نیمکره جنوبی زمین، اتفاق افتاد.   

مجموعه این دلایل، پایه و اساس توصیه های پزشکی و دستورالعمل های سختگیرانه قانونی است. زیرا  تا زمانی که دارو یا واکسن موثری علیه کروناویروس نوظهور ساخته نشده است، تنها راه مهار گسترش بیماری و کاهش مرگ و میر، دوری گزینی اجتماعی، حفظ فاصله دو متری از یکدیگر، قرنطینه بیماران، استفاده از ماسک و شستشوی مدام دست ها و ضد عفونی سطوح است. 

تفاوت های ویروس شناسی و همه گیری شناسی سارس و مرس و با ویروس نوظهور کرونا

دو بیماری سارس و مرس، گرچه در دوره همه گیر شدن­شان، بسیار مهلک و خطرناک بودند، اما قابلیت سرایت، یا ضریب تکثیر آنها کمتر از کرونا ویروس نوظهور بود. به صورت میانگین در زمان همه گیری، هر بیمار مبتلا به سارس، یک و نیم نفر، و هر بیمار مبتلا به مرس، شش دهم نفر را بیمار کرد. در مورد ضریب تکثیر کووید ۱۹ هنوز اختلاف نظر وجود دارد، اما قدرت انتقال آن بسیار بالاتر از دو ویروس دیگر است و هر بیمار مبتلا به کووید ۱۹، بین دو و نیم تا پنج نفر دیگر را بیمار می کند.

عامل بیماری سارس SARS  یا سندرم حاد تنفسی، که مخزن اصلی آن خفاش بود، نخستین بار سال ۲۰۰۲ در جهان پدیدار شد. ویروس سارس که به کرونا ویروس نوظهور بسیار شبیه است،  تقریبا ۸ هزار نفر را در سراسر دنیا آلوده کرد و شمار جانباختگان آن تا سال ۲۰۰۳ به ۸۰۰ نفر رسید. محاسبات علمی پس از فروکش کردن اپیدمی سارس نشان داد که هر بیمار مبتلا به سارس، به طور میانگین یک و نیم نفر دیگر را مبتلا کرده است و حداکثر میزان واگیری ویروس نیز، پس از بروز نشانه های بیماری در فرد مبتلا بود. سارس، سرانجام بنا به دلایل ناشناخته ای از چرخه گردش محیط زیست انسان خارج شد. بنابراین به رغم اینکه بسیار کشنده بود و از هر ده نفر بیمار مبتلا یکی جان خود را از دست داد، اما خوشبختانه توانایی انتشار گسترده ای در دنیا نداشت. 

اپیدمی بسیار مهلک مرس MERS یا سندرم تنفسی حاد خاورمیانه نیز، در سال ۲۰۱۲ با ویروس مشابهی از خانواده کرونا ویروس ها در خاورمیانه آغاز شد. مخزن اصلی ویروس مرس، خفاش و حیوان ناقل آن شتر شناسایی شد. شمار مبتلایان به مرس در دنیا به ۲۵۱۹ نفر رسید و ۳۴.۴ درصد آنها یعنی ۸۶۶ نفر، جانشان را از دست دادند. این میزان بالای کشندگی، در بیماری های ویروسی بشر تا امروز بسیار نادر است و قابل مقایسه با ایبولا و تب کریمه- کنگو است. خوشبختانه میزان سرایت مرس، یا عدد تکثیر یا سرایت پایه آن از یک کمتر و حدود شش دهم بود و کانون انتشار آن به شبه جزیره عربستان محدود ماند و اپیدمی تا پایان همان سال خاموش شد.