تعریف

سرطان تخمدان نوعی سرطان است که در تخمدان ها شروع می‌شود. زنان دو تخمدان دارند که هر کدام در یک طرف رحم قرار گرفته‌اند. هر تخمدان به اندازه یک بادام است که تخمک (اوا) و همچنین هورمون‌های استروژن و پروژسترون تولید می‌کند.

سرطان تخمدان اغلب تا زمانی پنهان می‌ماند که در داخل لگن و شکم گسترش نیافته باشد. در این مرحله نهایی، درمان سرطان تخمدان سخت‌تر و اغلب مرگبار می‌شود. در مراحل اولیه سرطان تخمدان که بیماری به تخمدان محدود می‌شود بیشتر احتمال دارد که درمان موفقیت‌آمیز باشد.

معمولا برای درمان سرطان تخمدان جراحی و شیمی‌درمانی انجام می‌شود.

علایم

سرطان تخمدان در مراحل اولیه به‌ندرت باعث بروز علائم می‌شود. سرطان تخمدان در مرحله پیشرفته ممکن است چندین نشانه غیراختصاصی داشته باشد که اغلب با ناراحتی‌های بالینی شایع‌تر و خوش‌خیم، مانند یبوست یا روده تحریک‌پذیر اشتباه گرفته می‌شوند.

علایم سرطان تخمدان

علائم و نشانه‌های احتمالی سرطان تخمدان عبارتند از:

• نفخ یا تورم شکم
• احساس سیری زودهنگام وسط وعده غذایی
• کاهش وزن
• ناراحتی در ناحیه لگن
• تغییر در عادات روده، مانند یبوست
• نیاز مکرر به ادرار

چه زمانی باید به دکتر مراجعه کنید

چنانچه علائم و نشانه‌های بیماری را دارید، با دکتر وقت ملاقات بگذارید.

اگر شما سابقه خانوادگی سرطان تخمدان یا سرطان سینه دارید، با دکتر خود در مورد خطر ابتلا به سرطان تخمدان صحبت کنید. شاید دکتر شما را به مشاور ژنتیک معرفی کند تا با آزمایشی جهش در ژن‌های خاص که خطر ابتلا به سرطان پستان و تخمدان را افزایش می‌دهند، بررسی کند. تنها تعداد کمی از زنان دچار جهش ژنتیکی می‌شوند که سرطان تخمدان ایجاد می‌کند.

هنوز مشخص نیست چه عاملی باعث سرطان تخمدان می‌شود.

به طور کلی، سرطان زمانی آغاز می‌شود که جهش ژنتیکی، سلول‌های طبیعی را به سلول‌های سرطانی غیرطبیعی تبدیل می‌کند. سلول‌های سرطانی به‌سرعت تکثیر می‌شوند و تشکیل توده (تومور) می‌دهند. آنها می‌توانند به بافت‌های مجاور حمله کنند و تومور اولیه را بشکافند و به نقاط دیگر بدن پخش شوند (متاستاز).

انواع سرطان تخمدان

نوع سلولی که در آن سرطان آغاز می‌شود نوع سرطان تخمدان را تعیین می‌کند. انواع سرطان تخمدان عبارتند از:

تومورهای اپی‌تلیال، که در لایه نازکی از بافتِ پوشاننده قسمت خارجی تخمدان آغاز خواهد شد. حدود ۹۰ درصد از سرطان‌های تخمدان تومورهای اپی‌تلیال هستند.

تومورهای استرومال، که در بافت تخمدان آغاز می‌شوند و حاوی سلول‌های هورمون‌ساز هستند. این تومورها معمولا در مراحل اولیه‌تری نسبت به سایر تومورهای تخمدان تشخیص داده می‌شوند. حدود ۷ درصد از تومورهای تخمدان استروما هستند.

تومور سلول زایا، که در سلول‌های تخمک‌ساز آغاز می‌شود. این سرطان تخمدان نادر بطور معمول در زنان جوان رخ می‌دهد.

عوامل خاصی ممکن است خطر ابتلا به سرطان تخمدان را افزایش دهد:

سن: سرطان تخمدان در هر سنی رخ می‌دهد اما در زنان بین سنین ۵۰ تا ۶۰ سال شایع‌تر است.

جهش در ژن های موروثی: درصد کمی از سرطان‌های تخمدان به خاطر جهش در ژن های موروثی ایجاد می‌شود. ژن‌هایی که خطر ابتلا به سرطان تخمدان را افزایش می‌دهند ژن سرطان پستان ۱ (BRCA1) و ژن سرطان پستان ۲ (BRCA2) نامیده می‌شوند. این ژن‌ها در اصل در خانواده‌هایی با موارد متعدد از سرطان پستان شناسایی می‌شدند و به همین دلیل به چنین نامی خوانده می‌شوند. با این حال، زنان دارای این جهش‌ها در معرض خطر قابل‌توجه بالایی برای ابتلا به سرطان تخمدان نیز قرار دارند.

جهش‌های ژنی که باعث سندروم لینچ مرتبط با سرطان روده می‌شوند نیز خطر ابتلای زنان به سرطان تخمدان را افزایش می‌دهد.

جایگزین‌ درمانی هورمون استروژن، به خصوص با استفاده طولانی‌مدت و دوز بالا.

روش تشخیص سرطان تخمدان

سنی که قاعدگی شروع شد و به پایان رسید. اگر قبل از سن ۱۲ سالگی شروع به قاعدگی کرده باشید یا بعد از ۵۲ سالگی به یائسگی برسید، یا هر دو، خطر ابتلا به سرطان تخمدان شاید بالاتر برود.

عدم تجربه بارداری

درمان باروری

سیگار کشیدن

استفاده از دستگاه درون‌رحمی

سندرم تخمدان پلی‌کیستیک

اگر نوعی استعداد ژنتیکی برای سرطان تخمدان داشته باشید، دکتر ممکن است تصویربرداری عادی از روی لگن و آزمایش خون برای غربالگری این بیماری توصیه کند.

چنانچه علائم و نشانه‌های نگران‌کننده بیماری را دارید، ابتدا با دکتر خانوادگی، عمومی و یا دکتر زنان وقت ملاقات بگذارید. اگر دکتر مراقبت‌های اولیه مشکوک شود که شما سرطان تخمدان دارید، شاید به متخصص سرطان‌های تناسلی زن (انکولوژیست زنان) ارجاع داده شوید. انکولوژیست زنان در واقع متخصص زنان و زایمان است که برای تشخیص و درمان سرطان تخمدان و سایر سرطان‌های زنان آموزش‌های افزوده دیده است.

کارهایی که می‌توانید انجام دهید

حواستان به محدودیت‌‌های پیش از ملاقات پزشکی باشد، مانند نخوردن غذاهای جامد در روز قبل از رفتن به مطب دکتر

نشانه‌های بیماری را یادداشت کنید، از جمله هر گونه مواردی که به نظر می‌رسد به علتِ ملاقات پزشکی مربوط نباشد.

اطلاعات پزشکی کلیدی خود را یادداشت کنید، از جمله سایر ناراحتی‌های بالینی که تا به حال داشته‌اید.

اطلاعات شخصی کلیدی را یادداشت کنید، از جمله استرس عمده یا هر گونه تغییر اخیر در زندگی.

داروهایتان را فهرست کنید، ویتامین‌ها و مکمل‌هایی که مصرف می‌کنید.

از یکی از بستگان و دوستان بخواهید که همراهی‌تان کند تا گفته‌های دکتر را راحت‌تر به خاطر بیاورید.

سوالاتی که باید از دکتر بپرسید

محتمل‌ترین علت علائمی که دارم چیست؟

چه نوع آزمون‌هایی نیاز دارم؟

چه درمان‌هایی در دسترس هستند و چه عوارض جانبی دارند؟

وضعیت آینده بیماری چطور خواهد بود؟

اگر هنوز هم بخواهم بچه‌دار شوم، چه گزینه‌هایی وجود دارد؟

من ناراحتی‌های سلامتی دیگری دارم. چگونه می‌توانم بیماری را به بهترین شیوه مدیریت کنم؟

علاوه بر این پرسش‌هایی که آماده کرده‌اید تا از دکتر بپرسید، از هر گونه سوال دیگری که در طول ملاقات به ذهنتان می‌رسد دریغ نکنید.

تفاوت تخمدان سالم و تخمدان شامل سرطان

چه انتظاراتی باید از پزشک داشته باشید

دکتر به احتمال زیاد تعدادی از سوالات زیر را خواهد پرسید: برای پاسخگویی به سوالها آماده باشید تا زمان بیشتری برای پرداختن به نکاتی که در نظر دارید باقی بماند. شاید لازم باشد به سوالهای زیر جواب دهید:

اولین بار چه زمانی علائم بروز کردند و چقدر شدید بودند؟

آیا نشانه‌های بیماری مداوم بوده‌اند یا گاه‌به‌گاه؟

آیا مواردی وجود دارد که به نظر می‌رسد علائم بیماری را بهبود می‌دهند یا وخیم‌تر می‌کنند؟ نام ببرید

آیا بستگانی دارید که مبتلا به سرطان تخمدان یا پستان باشند؟

آیا سرطان‌های دیگر در سابقه خانوادگی شما وجود دارد؟

دکتر به احتمال زیاد با معاینه لگنی شروع خواهد کرد:

قسمت بیرونی اندام تناسلی‌تان به‌دقت وارسی می‌شود.

دکتر سپس دو انگشتش را که پوشش دارد به داخل واژن فرو می‌کند و به طور همزمان با دست دیگرش روی شکم‌تان فشار می‌دهد تا وضعیت رحم و تخمدان را معاینه کند.

یک دستگاه بنام اسپکولوم در مهبل قرار داده می‌شود تا دکتر بتواند اختلالات موجود را رویت کند.

دکتر شاید موارد زیر را توصیه کند:

آزمایش‌های تصویربرداری، مانند سونوگرافی و یا سی‌تی اسکن از روی شکم و لگن. این آزمایشات می‌توانند به تعیین اندازه، شکل و ساختار تخمدان کمک کنند.

آزمایش خون می‌تواند پروتئینی (CA 125) را تشخیص دهد که بر روی سطح سلول‌های سرطان تخمدان دیده می‌شود.

جراحی برای برداشتن نمونه بافت و مایع شکم به منظور تشخیص سرطان تخمدان. جراحی با حداقل تهاجم و یا جراحی رباتیک هم می‌تواند گزینه مناسبی باشد. اگر سرطان تشخیص داده شود، جراح شاید بلافاصله شروع به انجام عملی برای برداشتن سرطان تا جای ممکن کند.

مرحله‌بندی سرطان تخمدان

پزشکان برای کمک به تعیین میزان یا مرحله سرطان، از نتایج عمل جراحی بهره می‌گیرند. مرحله سرطان به تعیین آینده بیماری و گزینه‌های درمانی مناسب کمک می‌کند.

مراحل سرطان تخمدان عبارتند از:

• مرحله ۱: سرطان در یک یا هر دو تخمدان وجود دارد.
• مرحله ۲: سرطان به سایر قسمت‌های لگن گسترش یافته است.
• مرحله ۳: سرطان به شکم گسترش یافته است.
• مرحله ۴: سرطان به خارج از شکم رسیده است.

درمان سرطان تخمدان معمولا شامل ترکیبی از جراحی و شیمی‌درمانی است.

عمل جراحی

شیوه درمان به طور کلی شامل برداشتن هر دو تخمدان، لوله‌های فالوپ، رحم و همچنین غدد لنفاوی مجاور و لایه‌ای از بافت چرب شکم (امنتوم) است که اغلب در آن سرطان تخمدان پخش می‌شود. جراح همچنین سرطان را تا جایی که امکان داشته باشد از شکم‌تان برمی‌دارد.

عمل جراحی محدود تر احتمالاً در صورتی انجام می شود که سرطان تخمدان در مراحل اولیه تشخیص داده شده باشد. برای زنان مبتلا به سرطان تخمدان در مرحله ۱، جراحی ممکن است شامل از بین بردن یکی از تخمدان‌ها و لوله رحمی آن باشد. این روش شاید توانایی باروری را حفظ کند.

شیمی‌درمانی

پس از جراحی، به احتمال زیاد تحت شیمی‌درمانی قرار می‌گیرید تا سلولهای سرطانی باقیمانده نابود شوند. داروهای شیمی‌درمانی را می‌توان از طریق ورید یا به طور مستقیم به داخل حفره شکم تزریق کرد.

شیمی‌درمانی ممکن است در قالب درمان اولیه برای برخی زنان مبتلا به سرطان تخمدان پیشرفته انجام شود.

تشخیص سرطان تخمدان می‌تواند بسیار چالش‌برانگیز باشد. در اینجا چندین پیشنهاد برای مقابله آسان‌تر با سرطان ارائه می‌شود:

کسی را برای صحبت پیدا کنید: شاید زمانی احساس راحتی کنید که نگرانی‌هایتان را با دوست یا عضو خانواده در میان بگذارید، یا شاید ترجیح دهید با یک گروه حمایتی رسمی آشنا شوید. گروه‌های حمایتی برای خانواده نجات‌یافتگان سرطان نیز در دسترس هستند.

اجازه دهید دیگران کمک کنند: درمان سرطان می‌تواند طاقت‌فرسا باشد. بگذارید دیگران بدانند که چه کارهایی برایتان مفید است.

اهداف منطقی تعیین کنید: داشتن اهداف کمک می‌کند تا وضعیت را کنترل کنید و احساس بیهودگی نکنید. اما اهدافی انتخاب کنید که قابل‌دسترس باشند.

برای خودتان وقت بگذارید: خوب غذا خوردن، آرامش و استراحت کافی می‌تواند به مبارزه با استرس و خستگی ناشی از سرطان کمک کند.

هیچ راه مطمئنی برای جلوگیری از سرطان تخمدان وجود ندارد. اما عوامل معینی با کاهش خطر ابتلا مرتبط هستند:

• مصرف قرصهای پیشگیری از بارداری، به ویژه برای بیش از ۱۰ سال
• بارداری قبلی
• سابقه تغذیه با شیر مادر
• مصرف روزانه آسپیرین