تعریف
فشار خون بالا بیماری شایعی است که در آن نیروی خون در مقابل دیواره‌های شریان آنقدر بالا است که در نهایت منجر به مشکلات سلامتی، مانند بیماری‌های قلبی می‌شود.
فشار خون با توجه به مقدار خونی که قلب تلمبه می‌کند و میزان مقاومت در برابر جریان خون در شریان‌ها تعیین می‌شود. هر چه قلب خون بیشتری تلمبه کند و عروق باریک‌تر باشند، فشار خون بالاتر خواهد بود.
امکان دارد سالها بدون هیچ نشانه‌ای فشار خون بالا داشته باشید. حتی بدون هیچ نشانه ای، آسیب به عروق خونی و قلب ادامه مییابد و قابل شناسایی است. فشار خون بالا و کنترل نشده می‌تواند خطر ابتلا به مشکلات سلامتی جدی، از جمله حمله قلبی و سکته را افزایش دهد.
فشار خون بالا به طور کلی در طول چندین سال بروز می‌کند، تقریبا همه را در نهایت دچار می‌کند. خوشبختانه، فشار خون بالا می‌تواند به راحتی شناسایی شود. همینطور هنگامی که می‌فهمید فشار خون بالا دارید می‌توانید با دکتر برای مهار آن همکاری کنید.
اغلب افراد مبتلا به فشار خون بالا هیچ علامت یا نشانه‌ای ندارند، حتی اگر فشار خون به سطوح بالا و خطرناک رسیده باشد.
اگرچه تعداد کمی از افراد در مراحل اولیه فشار خون بالا ممکن است سردرد های کسل‌کننده، سرگیجه و یا خون‌دماغ بیش از حد داشته باشند اما معمولا این علائم و نشانه‌ها تا زمانی که فشار خون بالا به مرحله شدید و یا مرگبار برسد رخ نمی‌دهد.
چه زمانی باید به دکتر مراجعه کنید
به احتمال زیاد فشار خونتان به عنوان بخشی از جلسه ملاقات با دکتر سنجیده خواهد شد.
از سن ۱۸ سالگی به بعد، فشار خونتان را حداقل هر دو سال یکبار در مطب دکتر اندازه‌گیری کنید. فشار خون باید در هر دو بازو بررسی شود تا معلوم شود آیا تفاوتی وجود دارد یا خیر. چنانچه در گذشته فشار خون بالا و یا دیگر عوامل خطر بیماری قلبی-عروقی داشته باشید، دکتر به احتمال زیاد توصیه خواهد کرد که با فاصله‌های کمتری فشار خون بگیرید. کودکان ۳ ساله و کوچکتر معمولا فشار خون‌شان را در قالب بخشی از معاینات سالانه اندازه‌گیری می‌کنند.
اگر به طور منظم به دکتر مراجعه نمی‌کنید، شاید بتوانید در یک نمایشگاه منابع بهداشت یا مکان‌های دیگر در نزدیکی محل زندگی بطور رایگان غربالگری فشار خون شوید. همچنین می‌توانید دستگاه‌های خاصی را در فروشگاه‌ها پیدا کنید که فشار خون را رایگان اندازه‌گیری می‌کنند اما این دستگاه‌ها شاید نتایج نادرستی ارائه دهند.
انواع بیماری
دو نوع فشار خون بالا وجود دارد.
فشار خون اولیه (ذاتی)
برای اکثر افراد بالغ، هیچ علت قابل شناسایی برای فشار خون بالا وجود ندارد. این نوع فشار خون بالا، به نام فشار خون ذاتی و یا فشار خون اولیه، معمولاً به تدریج در طول چندین سال بروز می‌کند.
فشار خون ثانویه
برخی افراد فشار خون بالای ناشی از یک بیماری زمینه‌ای دارند. این نوع فشار خون بالا، فشار خون ثانویه نامیده می‌شود و به نظر می‌رسد به طور ناگهانی رخ می‌دهد و موجب فشار خون بالاتر نسبت به فشار خون اولیه می‌شود. ناراحتی‌های بالینی و داروهای مختلفی می‌تواند به فشار خون ثانویه منجر شوند، از جمله:
- مشکلات کلیوی
- تومورهای غده آدرنال
- مشکلات تیروئید
- نقص‌های خاصی در رگ‌های خونی بصورت مادرزادی
- برخی از داروها، از قبیل قرص‌های ضد بارداری، داروهای سرماخوردگی، ضداحتقان‌‌‌ها، مسکن های غیرتجویزی و برخی داروهای تجویزی
- مواد مخدر، مانند کوکائین و آمفتامین
- سوء‌مصرف الکل و یا مصرف مزمن الکل
- آپنه انسدادی خواب
فشار خون بالا عوامل خطر بسیاری دارد، از جمله:
سن. خطر ابتلا به فشار خون در سنین بالاتر افزایش مییابد. در اواسط میانسالی یا تقریباً ۴۵ سالگی، فشار خون بالا در مردان شایع‌تر می‌شود. زنان پس از سن ۶۵ سالگی بیشتر احتمال دارد به فشار خون بالا دچار شوند.
نژاد. فشار خون بالا به خصوص در میان سیاه‌پوستان رایج است و اغلب در سنین پایین‌تر نسبت به سفیدپوستان بروز می‌کند. عوارض جدی مانند سکته مغزی، حمله قلبی، نارسایی کلیه نیز در سیاه‌پوستان شایع‌تر است.
سابقه خانوادگی. فشار خون بالا معمولاً از نسلی به نسلی دیگر در خانواده‌ها به ارث می‌رسد.
اضافه وزن یا چاقی مفرط. هر چه وزن بیشتری داشته باشید خون مجبور است اکسیژن و مواد مغذی بیشتری به بافت‌های بدن‌تان برساند. وقتی حجم خون در گردش از طریق عروق افزایش مییابد، فشار بر روی دیواره شریان‌ها نیز بیشتر می‌شود.
عدم فعالیت جسمی. افرادی که غیرفعال هستند معمولاً ضربان قلب بالاتری دارند. هرچه ضربان قلب بالاتر باشد، قلب با هر انقباض سخت‌تر کار می‌کند و نیروی قوی‌تری به شریان‌ها واردمی‌شود. عدم فعالیت بدنی همچنین خطر ابتلا به اضافه وزن را افزایش می‌دهد.
مصرف توتون و تنباکو. نه تنها سیگار کشیدن یا جویدن تنباکو بلافاصله فشار خون را به طور موقت افزایش می‌دهد، بلکه مواد شیمیایی موجود در تنباکو نیز می‌توانند به پوشش دیواره شریان‌ها آسیب برسانند. این امر موجب تنگ‌شدگی شریان‌ها می‌گردد و فشار خون را افزایش می‌دهد. دود دست‌دوم سیگار هم می‌تواند فشار خون را افزایش دهد.
نمک (سدیم) بیش از حد در رژیم غذایی. سدیم بیش از حد در رژیم غذایی باعث می‌شود که بدن مایعات را نگه دارد و در نتیجه فشار خون را افزایش دهد.
پتاسیم خیلی کم در رژیم غذایی. پتاسیم به برقراری تعادل مقدار سدیم در سلول‌ها کمک می‌کند. اگر به اندازه کافی پتاسیم در رژیم غذایی دریافت نکنید و یا به اندازه کافی پتاسیم در بدن نگه ندارید، شاید سدیم بیش از حد در خون تجمع پیدا کند.
کمبود ویتامین D در رژیم غذایی. هنوز معلوم نیست داشتن ویتامین D بیش از حد در رژیم غذایی بتواند به فشار خون بالا منجر شود. ویتامین D ممکن است بر آنزیمی کلیوی تأثیر بگذارد که بر فشار خون تاثیر دارد.
نوشیدن الکل زیاد. با گذشت زمان، زیاد مشروب خوردن ممکن است به قلب آسیب برساند. نوشیدن بیشتر از دو لیوان مشروب در روز برای مردان و بیشتر از یک لیوان در روز برای زنان شاید بر میزان فشار خون تاثیر بگذارد.
در صورتی که الکل مصرف می‌کنید، حد اعتدال رعایت شود. برای زنان بالغ سالم در تمام سنین و برای مردان مسن‌تر از ۶۵ سال تا یک لیوان مشروب در روز و برای مردان ۶۵ سال و جوان تر تا دو لیوان مشروب در روز.
استرس. سطح بالای استرس می‌تواند به افزایش موقت در فشار خون منجر شود. اگر سعی کنید با خوردن غذای بیشتر یا مصرف دخانیات و نوشیدن الکل آرام شوید، فقط به مشکلات مربوط به فشار خون بالا دامن خواهید زد.
بیماری‌های مزمن خاص. ناراحتی‌های بالینی مزمن مانند بیماری‌های کلیوی و آپنه خواب نیز ممکن است خطر ابتلا به فشار خون بالا را افزایش دهند.
گاهی اوقات بارداری نیز منجر به فشار خون بالا می‌شود.
اگرچه فشار خون بالا در بزرگسالان شایع‌تر از بقیه است اما کودکان هم در معرض خطر قرار دارند. برای برخی از کودکان، فشار خون بالا از مشکلات کلیه یا قلب ناشی می‌شود. اما برای شمار فزاینده ای از بچه‌‌‌ها، عادات زندگی نامناسب، از جمله رژیم غذایی ناسالم، چاقی مفرط و عدم ورزش موجب فشار خون بالا می‌گردد.
فشار بیش از حد بر روی دیواره شریان‌ها ناشی از فشار خون بالا ممکن است به رگ‌های خونی و همچنین اندام‌های بدن آسیب برساند. هر چه فشار خون بالاتر باشد و برای مدتی طولانی‌تر کنترل نشود، میزان آسیب بیشتر خواهد بود.
اثر فشار خون بالا بر قلب و رگ ها
خطر بی توجهی به بیماری
فشار خون بالای کنترل‌نشده می‌تواند منجر به شرایط زیر شود:
حمله یا سکته قلبی. فشار خون بالا موجب سخت‌شدگی و ضخیم‌شدگی شریان‌ها (تصلب شرایین) می‌شود که ممکن است منجر به حمله قلبی، سکته مغزی و سایر عوارض منجر گردد.
آنوریسم. افزایش فشار خون می‌تواند باعث تضعیف و برآمدگی رگ‌های خونی شود و آنوریسم تشکیل دهد. اگر آنوریسم دچار پارگی شود، مرگبار خواهد بود.
نارسایی قلبی. برای پمپ کردن خون در برابر فشار بالاتر، ماهیچه قلب در عروق ضخیم‌تر می‌شود. در نهایت، ماهیچه ضخیم‌شده برای پمپاژ خون کافی برای رفع نیازهای بدن به مشکل می‌خورد که همین می‌تواند به نارسایی قلبی منجر شود.
رگ‌های خونی ضعیف و تنگ در کلیه‌های شما. در چنین وضعیتی این اندام‌ها بطور عادی عمل نمی‌کنند.
رگ‌های خونی ضخیم، تنگ یا پاره در چشم ها. این امر می‌تواند موجب نابینایی گردد.
سندرم متابولیک. این سندرم مجموعه ای از اختلالات متابولیسم بدن است، از جمله افزایش دور کمر، تری‌گلیسیرید بالا، مقدار پایین لیپوپروتئین با چگالی بالا (HDL) و یا کلسترول «خوب»، فشار خون بالا؛ و سطح انسولین بالا.
اگر فشار خون بالا دارید، به احتمال زیاد دیگر اجزای سندرم متابولیک را دارید. هر چه اجزای بیشتری داشته باشید، خطر بروز دیابت، بیماری‌های حمله یا سکته قلبی بیشتر خواهد شد.
مشکل حافظه یا درک. فشار خون بالا و کنترل‌نشده همچنین ممکن است بر توانایی اندیشیدن، به خاطر آوردن و یادگیری تاثیر بگذارد. مشکل حافظه یا درک مفاهیم در افراد مبتلا به فشار خون بالا شایع‌تر است.
اگر فکر می‌کنید به فشار خون بالا دچار شده‌اید، با دکتر خانوادگی و یا مرکز مراقبت‌های بهداشتی وقت ملاقات بگذارید تا فشار خونتان بررسی شود.
هیچ آماده‌سازی خاصی برای معاینه فشار خون لازم نیست. شاید بهتر باشد در روز قرار پزشکی یک پیراهن آستین‌کوتاه بپوشید تا بازوبند فشار خون برایتان راحت بسته شود. بهتر است قبل از آزمون از مواد غذایی کافئین‌دار و نوشیدنی‌ها پرهیز کنید. همچنین قبل اندازه‌گیری فشار خون باید به توالت رفته باشید.
از آنجا که برخی داروها مانند داروهای سرماخوردگی غیرتجویزی، ضددرد ها، ضدافسردگی ها، قرص‌های ضدبارداری و غیره می‌توانند فشار خون را بالا ببرند، شاید بهتر باشد فهرستی از داروها و مکمل‌هایی را که مصرف می‌کنید به دکتر بدهید. بدون مشاوره با دکتر هیچگاه مصرف هر نوع داروهای تجویزی را که فکر می‌کنید بر فشار خون تأثیر می‌گذارند ترک نکنید.
از آنجا که جلسه ملاقات بسیار کوتاه است و اغلب زمینه‌های زیادی برای مشاوره پزشکی وجود دارد، پس بهتر است از قبل آمادگی کسب کرده باشید. در اینجا برخی اطلاعات مفید ارائه می‌شود تا برای قرار ملاقات با دکتر آماده شوید و بدانید چه انتظاراتی باید از دکتر داشته باشید.
کارهایی که می‌توانید انجام دهید
هر گونه علائم بیماری که تجربه می‌کنید یادداشت کنید. فشار خون بالا به ندرت علایم دارد اما عامل خطری برای بیماری قلبی به شمار می‌رود. بگذارید دکتر بداند که علائمی مانند درد قفسه‌سینه یا تنگی‌نفس دارید تا وی براحتی بتواند شیوه درباره شدت درمان فشار خون شما تصمیم بگیرد.
اطلاعات شخصی کلیدی را یادداشت کنید، از جمله سابقه خانوادگی فشار خون بالا، کلسترول بالا، بیماری‌های قلبی، سکته مغزی یا دیابت و استرس‌های عمده و یا تغییرات اخیر زندگی.
داروهایتان را فهرست کنید، ویتامین‌ها و مکمل‌هایی که مصرف می‌کنید.
در صورت امکان، بردن یکی از اعضای خانواده یا دوست را به همراه خودتان در نظر بگیرید. گاهی اوقات به خاطر آوردن اطلاعات ارائه شده در ملاقات پزشکی دشوار می‌شود. کسی که همراه‌تان باشد شاید نکته‌ای را به یاد بیاورد که شما متوجه نشده‌اید یا فراموش کرده‌اید.
آماده باشید تا مسائل مربوط به رژیم غذایی و عادات ورزشی را در میان بگذارید. اگر در حال حاضر رژیم غذایی یا ورزش منظمی را دنبال نمی کنید، آماده باشید تا در مورد هر گونه چالش هنگام شروع درمان با دکتر صحبت کنید.
سوالاتی را یادداشت کنید تا از دکتر بپرسید.
شاید زمان ملاقات با دکتر محدود باشد، بنابراین یک فهرست از سوالات مفید برای بهره‌برداری بهینه از وقت تهیه کنید. پرسش‌های خود را از مهمترین به کم‌اهمیت‌ترین مرتب کنید چون شاید زمان کم بیاورید. در مورد فشار خون بالا، برخی از سوالات اساسی که باید از دکتر بپرسید عبارتند از:
چه نوع آزمون‌هایی نیاز خواهم داشت؟
آیا به دارو نیاز دارم؟
چه غذاهایی باید بخورم و چه غذاهایی نباید نخورم؟
چه مقدار فعالیت فیزیکی برایم مناسب است؟
چند وقت یکبار برای معاینه فشار خون باید به مطب مراجعه کنم؟
آیا باید فشار خون را در خانه نظارت کنم؟
شیوه‌های جایگزین برای پیشنهاد اولیه شما چیست؟
من ناراحتی‌های سلامتی دیگری دارم. چگونه می‌توانم بیماری را به بهترین شیوه مدیریت کنم؟
آیا محدودیت‌هایی وجود دارد که باید رعایت کنم؟
آیا باید به متخصص مراجعه کنم؟
آیا هیچ جایگزین عمومی برای داروهای تجویزی برایم وجود دارد؟
آیا بروشور یا مطالب چاپی دیگری وجود دارد که برای مطالعه با خودم به خانه ببرم؟
چه وب‌سایت‌هایی را پیشنهاد می‌کنید؟
علاوه بر سوالاتی که حاضر کرده‌اید از دکتر بپرسید، از هیچ سوالی در طول ملاقات دریغ نکنید.
اندازه گیری مداوم فشار خون
چه انتظاراتی باید از پزشک داشته باشید
دکتر به احتمال زیاد تعدادی از سوالات زیر را خواهد پرسید: برای پاسخگویی به سوالها آماده باشید تا زمان بیشتری برای پرداختن به نکاتی که در نظر دارید باقی بماند. دکتر شاید بپرسد:
آیا سابقه خانوادگی برای کلسترول بالا، فشار خون بالا یا بیماری قلبی دارید؟
چه جور رژیم غذایی و عادات ورزشی دارید؟
آیا الکل می‌نوشید؟ چند لیوان در هفته مشروب می‌خورید؟
آیا سیگار می‌کشید؟
آخرین بار چه زمانی فشار خونتان را اندازه گرفتید؟ اندازه فشار خونتان چه بود؟
همزمان با این مسائل چه کارهایی می‌توانید انجام دهید
برای تغییرات شیوه زندگی سالم، مانند ترک سیگار، خوردن غذاهای سالم و انجام فعالیت جسمی بیشتر هرگز زود نیست. اینها خطوط اصلی دفاع در برابر فشار خون بالا و عوارض ناشی از آن مانند حمله قلبی و سکته هستند.
برای اندازه‌گیری فشار خون، دکتر و یا متخصص معمولا یک بازوبند بادشونده دورتادور بازوی‌تان می‌پیچد و فشار خون را با استفاده از یک فشارسنج اندازه می‌گیرد.
عدد فشار خون که به واحد میلیمتر جیوه (mm Hg) ارائه می‌شود دو رقم دارد. اولین یا بالاترین رقم نشانگر فشار روی شریان‌ها در زمانی است که قلب می‌تپد (فشار سیستولیک). دومین یا پایین‌ترین رقم نشانگر فشار روی شریان‌ها در فاصله بین تپش‌های قلب است (فشار دیاستولیک).
اندازه فشار خون به چهار دسته کلی تقسیم می‌شود:
فشار خون طبیعی. فشار خون هنگامی طبیعی است که زیر ۸۰/۱۲۰ میلی متر جیوه باشد با این حال، برخی پزشکان توصیه می‌کنند که ۷۵/۱۱۵ میلی متر جیوه بسیار مناسب‌تر است. هنگامی که فشار خون به بالای ۷۵/۱۱۵ میلی متر جیوه افزایش مییابد، خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی عروقی بیشتر می‌شود.
پیش پرفشاری خون. پیش پرفشاری خون در واقع فشار سیستولیک بین ۱۲۰ تا ۱۳۹میلی متر جیوه و یا فشار دیاستولیک بین ۸۰ تا ۸۹ میلی متر جیوه است. پیش پرفشاری خون به مرور زمان وخیم‌تر می‌شود.
مرحله ۱ فشار خون بالا. مرحله ۱ فشار خون بالا به فشار سیستولیک در محدوده ۱۴۰ تا ۱۵۹ میلی متر جیوه و فشار دیاستولیک بین ۹۰ تا ۹۹ میلی متر جیوه می‌گویند.
مرحله ۲ فشار خون بالا. به فشار خون بالا در حالت شدیدتر، مرحله ۲ فشار خون بالا می‌گویند که فشار سیستولیک ۱۶۰ میلی متر جیوه یا بالاتر و یا فشار دیاستولیک ۱۰۰ میلیمتر جیوه یا بالاتر است.
در سنجش فشار خون هر دو عدد مهم هستند. اما پس از سن ۶۰ سالگی، اندازه فشار سیستولیک بیش از پیش اهمیت مییابد. فشار خون سیستولیک ایزوله – زمانی که فشار دیاستولیک نرمال بوده ولی فشار سیستولیک بالا است – نوع رایجی از فشار خون بالا در افراد مسن‌تر از ۶۰ سال به شمار می‌رود.
دکتر به احتمال زیاد دو سه بار فشار خونتان را در ملاقات‌های جداگانه اندازه خواهد گرفت تا با اطمینان فشار خون بالا را تشخیص دهد. دلیلش این است که فشار خون به طور معمول در طول روز تغییر می‌کند و گاهی حتی در طول ملاقات با دکتر. فشار خون باید در هر دو بازو اندازه‌گیری شود تا معلوم شود آیا تفاوتی وجود دارد یا خیر. دکتر ممکن است از شما بخواهد فشار خون را در خانه و در محل کار ثبت کنید تا اطلاعات بیشتری بدست آید.
اگر فشار خون بالا داشته باشید، دکتر سابقه پزشکی‌تان را بررسی خواهد کرد و معاینه فیزیکی انجام خواهد داد.
دکتر همچنین شاید آزمایش‌های معمول مانند آزمایش ادرار، آزمایش خون و نوار فعالیت الکتریکی قلب را توصیه کند. دکتر ممکن است تست‌های اضافی مانند آزمایش کلسترول را برای بررسی علائم بیشتری از بیماری‌های قلبی توصیه کند.
گرفتن فشار خون در خانه
یک روش مهم برای پی بردن به اثربخشی درمان فشار خون و یا تشخیص بدتر شدن فشار خون بالا این است که نظارت بر فشار خون در خانه است. دستگاه‌های نظارت‌کننده فشار خون در منزل بطور گسترده در بازار موجود هستند و برای خریدشان هیچ نیازی به تجویز پزشک ندارید. در مورد اینکه چطور باید شروع کنید با دکتر صحبت کنید.
برای کنترل فشار خون بالا تغییر شیوه زندگی می‌تواند بسیار سودمند باشد. شاید دکتر توصیه کند که رژیم غذایی سالم با نمک کمتر اتخاذ نمائید، به طور منظم ورزش کنید، سیگار را ترک کنید و وزن‌تان را در محدوده سالم نگه دارید. اما گاهی اوقات تغییر در شیوه زندگی کافی نیست.
علاوه بر تغییر در شیوه زندگی، دکتر ممکن است داروهایی برای کاهش فشار خون توصیه کند.
اهداف درمان فشار خون
هدف از درمان فشار خون به میزان سلامتی شما بستگی دارد.
- اگر فرد بالغ و سالم در سن ۶۰ سالگی یا بالاتر هستید، کمتر از ۹۰/۱۵۰ میلیمتر جیوه
- اگر فرد بالغ و سالم جوانتر از ۶۰ سال هستید، کمتر از ۹۰/۱۴۰ میلیمتر جیوه
- اگر بیماری مزمن کلیه، دیابت یا بیماری عروق کرونر دارید یا در معرض خطر بیماری عروق کرونر قرار دارید، کمتر از ۹۰/۱۴۰ میلیمتر جیوه
اگر ۶۰ سال سن دارید یا مسن تر هستید و مصرف داروها به کاهش فشار خون سیستولیک (مثلاً کمتر از ۱۴۰ میلیمتر جیوه) منجر می‌شود، داروهایتان تنها زمانی باید عوض شوند که موجب اثرات منفی برای سلامتی و یا کیفیت زندگی می‌شوند.
همچنین، افراد مسن‌تر از ۶۰ سال معمولا فشار خون سیستولیک ایزوله دارند؛ یعنی فشار دیاستولیک عادی ولی فشار سیستولیک بالا است.
داروها برای درمان فشار خون بالا
گروه دارویی که دکتر تجویز می‌کند به میزان فشار خون سنجیده شده و اینکه آیا سایر ناراحتی‌های پزشکی دارید بستگی خواهد داشت.
دیورتیک‌های تیازیدی. دیورتیک‌ها که گاهی بنام «قرص‌های آب» خوانده می‌شوند، داروهایی برای اثرگذاری بر روی کلیه هستند تا سدیم و آب بدن را کم کرده و حجم خون را کاهش دهند.
دیورتیک‌های تیازیدی اغلب نخستین اما نه تنها گزینه موجود در میان داروهای فشار خون بالا به شمار می‌روند. اگر در حال مصرف دیورتیک نیستید و فشار خونتان بالا باقی می‌ماند، با دکتر در مورد داروی افزوده یا جایگزین که اکنون با دیورتیک مصرف می‌کنید صحبت کنید. برای سیاه‌پوستان ممکن است دیورتیک‌ها و یا مسدودکننده‌های کانال کلسیم نسبت به مهارکننده‌های آنزیم تبدیل‌کننده آنژیوتانسین (ACE) بهتر عمل کند.
مسدودکننده‌های بتا. این داروها باعث کاهش حجم کار قلب می‌شوند، رگ‌های خونی را باز می‌کنند و ضربان قلب را آهسته‌تر و ملایم‌تر می‌کنند.
وقتی مسدودکننده‌های بتا به تنهایی تجویز می‌شوند اثربخشی کافی ندارند، به خصوص در افراد مسن، اما ممکن است در ترکیب با دیگر داروهای فشار خون موثر باشند.
مهارکننده‌های آنزیم تبدیل‌کننده آنژیوتانسین (ACE). این داروها با جلوگیری از تشکیل مواد شیمیایی طبیعی که عروق خونی را باریک می‌کنند به آرامش رگ‌های خونی کمک می‌کنند. افراد مبتلا به بیماری مزمن کلیه ممکن است از مهارکننده‌های ACE به عنوان یکی از داروهای خود بهره‌مند شوند.
مسدودکننده‌های گیرنده آنژیوتانسین ۲ (ARB). این داروها با جلوگیری از روند تشکیل مواد شیمیایی طبیعی که عروق خونی را باریک می‌کنند به آرامش رگ‌های خونی کمک می‌کنند. افراد مبتلا به بیماری مزمن کلیه ممکن است از ARBها به عنوان یکی از داروهای خود بهره مند شوند.
مسدودکننده‌های کانال کلسیم. این داروها به شل شدن عضلات عروق خونی کمک می‌کنند برخی از آنها سرعت ضربان قلب را کاهش می‌دهند. مسدودکننده‌های کانال کلسیم ممکن است برای افراد مسن‌تر و سیاه پوستان نسبت به مهارکننده‌های ACE به تنهایی بهتر عمل کند.
آب گریپ‌فروت با برخی از مسدودکننده‌های کانال کلسیم واکنش می‌دهد، سطح خونی دارو را بیشتر می‌کند و در نهایت فرد را در معرض خطر بالاتری برای بروز عوارض جانبی قرار می‌دهد. چنانچه در مورد چنین تداخلاتی نگران هستید با دکتر یا داروساز مشورت کنید.
مهارکننده‌های رنین. آلیسکیرن (Tekturna) آهنگ تولید رنین را کند می‌کند؛ رنین نوعی آنزیم حاصل از کلیه است که زنجیره‌ای از مراحل شیمیایی برای افزایش فشار خون را آغاز می‌کند.
همینطور تِکتورنا با کاهش توانایی رنین برای شروع این فرایند اثر می‌کند. با توجه به خطر عوارض جدی، از جمله سکته مغزی، نباید آلیسکیرن را همراه با مهارکننده‌های ACE یا ARBها مصرف کنید.
تغییر رژیم غذایی
داروهای بیشتر برای درمان فشار خون بالا
اگر برای رسیدن به فشار خون هدف خود با ترکیبی از داروهای فوق مشکل دارید، دکتر ممکن است موارد زیر را تجویز کند:
مسدودکننده‌های آلفا. این داروها موجب کاهش تکانه‌های عصبی به رگ‌های خونی و همینطور موجب کاهش اثرات مواد شیمیایی طبیعی که عروق خونی را باریک می‌کنند، می‌شوند.
مسدودکننده‌های آلفا -بتا. علاوه بر کاهش تکانه‌های عصبی به رگ‌های خونی، مسدودکننده‌های آلفا-بتا سرعت ضربان قلب را طوری کاهش می‌دهند تا مقدار خونی که باید از داخل عروق تلمبه گردد کمتر شود.
عوامل دارویی با اثر مرکزی. این داروها جلوی مغز را پیش از ارسال پیغام به دستگاه عصبی برای افزایش ضربان قلب و باریک‌شدگی رگ‌های خونی می‌گیرند.
گشادکننده‌های عروقی. این داروها به طور مستقیم بر روی عضلات دیواره شریان‌ها اثر می‌کنند و از سفت‌شدگی عضلات و باریکی عروق جلوگیری می‌کنند.
آنتاگونیست‌های آلدوسترون. مثال‌ها عبارتند از: اسپیرونولاکتون (آلداکتون) و اپلرنون (اینسپرا). این داروها جلوی اثر ماده شیمیایی طبیعی را می‌گیرند که می‌تواند به احتباس نمک و مایعات منجر شود و در نهایت موجب بالا رفتن فشار خون گردد.
به محض آنکه فشار خونتان تحت کنترل درآید، دکتر ممکن است سفارش کند که بطور روزانه آسپیرین مصرف کنید تا خطر ابتلا به اختلالات قلبی و عروقی کمتر شود.
به منظور کاهش تعداد دوزهای روزانه‌ای از دارو که نیاز دارید، دکتر ممکن است ترکیبی از داروهای با دوز پایین را به جای دوزهای بیشتر از تنها یک نوع دارو تجویز کند. در واقع، دو یا چند نوع داروی فشار خون شاید بیشتر از یکی موثر باشند. گاهی اوقات یافتن موثرترین دارو و یا ترکیبی از داروها کمی آزمون و خطا می‌طلبد.
تغییر در شیوه زندگی برای درمان فشار خون بالا
گذشته از اینکه دکتر چه داروهایی برای درمان فشار خون بالا تجویز کرده، باید تغییراتی در شیوه زندگی خود ایجاد کنید تا از فشار خون کاسته شود.
دکتر ممکن است چندین تغییر در شیوه زندگی توصیه کند، از جمله:
- رژیم غذایی سالم با نمک کمتر (رژیم غذایی موسوم به DASH)
- ورزش منظم
- ترک سیگار
- کاهش وزن
فشار خون بالای مقاوم
فشار خون بالای مقاوم: هنگامی که کنترل فشار خون دشوار می‌شود. اگر فشار خونتان با وجود مصرف حداقل سه نوع مختلف از داروهای فشار خون بالا که حداقل یکی دیورتیک باشد، سرسختانه بالا می‌ماند، حتماً به فشار خون بالای مقاوم گرفتار شده‌اید.
فشار خون بالا و مقاوم در برابر درمان ایستادگی می‌کند. افرادی که فشار خون بالای تحت کنترل دارند، اما در حال مصرف چهار نوع مختلف از داروها بطور همزمان برای رسیدن چنین کنترلی هستند نیز فشار خون بالا و مقاوم دارند.
داشتن فشار خون بالای مقاوم به این معنا نیست که فشار خون هرگز پایین‌تر نخواهد آمد. در واقع، اگر شما و دکتر بتوانید عامل فشار خون بالای مزمن را شناسایی کنید، به احتمال خیلی زیاد به کمک شیوه موثرتر قادر خواهید بود به هدف درمان برسید.
دکتر و یا متخصص فشار خون بالا می‌توانند ارزیابی کنند که آیا داروها و دوز آنها برای فشار خون بالای شما مناسب هستند یا خیر. برای آنکه به موثرترین ترکیب و دوز برسید می‌بایست داروها را با یکدیگر سبک و سنگین کنید.
علاوه بر این، شما و دکتر می‌توانید داروهایی را در نظر بگیرید که برای درمان سایر ناراحتی‌های بالینی مصرف می‌شوند. برخی از داروها، غذاها یا مکمل‌ها می‌تواند فشار خون بالا را وخیم‌تر کنند و یا از اثربخشی داروهای فشار خون بالا جلوگیری کنند. در مورد تمام داروها و یا مکمل‌هایی که مصرف می‌کنید با دکتر رک و روراست باشید.
اگر داروهای فشار خون را دقیقا طبق دستورالعمل مصرف نکنید، فشار خون بالا برایتان گران تمام خواهد شد. اگر از دوزهای دارو بزنید چون پول کافی برای خریدش ندارید، دچار عوارض جانبی شده‌اید و یا به سادگی فراموش می‌کنید داروهایتان را بخورید، با دکتر در مورد راه‌حل صحبت کنید. شیوه درمان را بدون راهنمایی دکتر خود تغییر ندهید.
تغییر در شیوه زندگی می‌تواند به کنترل و جلوگیری از فشار خون بالا کمک کند، حتی اگر در حال مصرف داروهای فشار خون باشید. اینها کارهایی است که می‌توانید انجام دهید:
غذاهای سالم بخورید. سعی کنید رویکردهای رژیم غذایی را طبق (DASH) رعایت کنید که برروی میوه‌‌‌ها، سبزیجات، غلات کامل و لبنیات کم‌چربی تأکید می‌کند. مقدار زیادی پتاسیم دریافت کنید که می‌تواند در پیشگیری و کنترل فشار خون بالا مفید باشد. چربی کمتر اشباع‌شده و چربی کامل بخورید.
نمک را در رژیم غذایی کم کنید. سطح سدیم پایین‌تر (۱۵۰۰میلیگرم در روز) برای افراد ۵۱ سال یا مسن‌تر مناسب است و همینطور افراد در هر سنی که آمریکایی-آفریقایی تبار باشند و یا فشار خون بالا، دیابت یا بیماری مزمن کلیه داشته باشند.
در غیر این صورت، افراد سالم می‌توانند برای ۲۳۰۰ میلی گرم در روز یا کمتر هدفگذاری کنند. در حالی که می‌توانید مقدار نمک را با کنار گذاشتن نمکدان از میز غذاخوری کاهش دهید، ولی حواستان باید به مقدار نمک موجود در غذاهای فراوری‌شده که می‌خورید نیز باشد، مانند سوپ کنسرو شده و یا غذاهای منجمد.
حفظ وزن سالم. اگر اضافه‌وزن دارید، از دست دادن حتی ۵ پوند (۲٫۳ کیلوگرم) می‌تواند فشار خون را کاهش دهد.
افزایش فعالیت بدنی. فعالیت بدنی منظم می‌تواند به کاهش فشار خون و نگه داشتن وزن تحت کنترل کمک کند. برای حداقل ۳۰ دقیقه فعالیت بدنی در روز تلاش کنید.
مصرف الکل را محدود کنید. حتی اگر سالم باشید، مصرف الکل می‌تواند فشار خون را بالا ببرد. در صورتی که الکل مصرف می‌کنید، حد اعتدال رعایت شود. برای افراد بالغ سالم یعنی تا یک لیوان مشروب در روز برای زنان در تمام سنین و مردان مسن‌تر از ۶۵ سال و تا دو لیوان مشروب در روز برای مردان ۶۵ سال و جوانتر.
سیگار نکشید. توتون و تنباکو باعث آسیب دیواره رگ‌های خونی و سرعت بخشیدن به روند سفت‌شدگی رگها می‌شود. اگر سیگار می‌کشید، از دکتر درخواست کنید برای ترک آن راهنمایی کند.
مدیریت استرس. تا جایی که امکان دارد از میزان استرس بکاهید. تکنیک‌های سالم برای مقابله با استرس مانند آرامش عضلانی و تنفس عمیق را تمرین کنید. داشتن خواب کافی می‌تواند سودمند باشد.
نظارت بر فشار خون در خانه. نظارت بر فشار خون در خانه می‌تواند برای مراقبت نزدیک‌تر از فشار خون مفید باشد، همینطور نشان دهد که داروها اثربخشی دارند و حتی در مورد عوارض بالقوه به شما و دکترتان هشدار دهد.
اگر فشار خونتان تحت کنترل باشد و خودتان در خانه روی فشار خون نظارت داشته باشید، شاید دیگر نیازی نباشد بیش از حد به مطب دکتر مراجعه کنید.
فنون آرامش و یا تنفس آهسته و عمیق را تمرین کنید. برای آنکه به آرامش برسید، نفس‌های آهسته و عمیق را تمرین کنید. دستگاه‌های خاصی در بازار موجود است که می‌تواند راهنمایی برای انجام تنفس و رسیدن به آرامش باشند. با این حال، هنوز تردید وجود دارد که آیا این دستگاه‌ها دارای اثر قابل‌توجهی در کاهش فشار خون هستند یا خیر.
اگرچه رژیم غذایی و ورزش مناسب‌ترین راهبرد برای کاهش فشار خون محسوب می‌شوند، اما برخی از مکمل‌ها نیز شاید به کاهش آن کمک کنند. با این حال، تحقیقات بیشتری مورد نیاز است. از جمله:
- فیبرهایی مانند پسیلیوم و سبوس گندم
- مواد معدنی مانند کلسیم و پتاسیم
- مکمل‌هایی که باعث افزایش اکسید نیتریک و یا گشادکننده عروق خونی می‌شوند، مانند کاکائو، کوآنزیم Q10 یا سیر
- اسیدهای چرب امگا ۳ موجود در ماهی‌های چرب، مکمل‌های روغن ماهی و یا دانه کتان
- پروبیوتیک‌های موجود در محصولات لبنی تخمیری مانند ماست کشت، دوغ، شیر اسیدوفیلوس، خامه ترش و پنیر کشت
گرچه بهتر است این مکمل‌ها را به عنوان مواد غذایی در رژیم خود بگنجانید، ولی می‌توانید قرص یا کپسول مکمل نیز در کنارش مصرف کنید. با این حال، مکمل‌های پروبیوتیک در تعداد محدودی از آزمایشات مورد مطالعه قرار گرفته‌اند و هیچ نتیجه‌گیریِ قطعی درباره میزان اثربخشی بالقوه آنها برروی فشار خون صورت نگرفته است. قبل از اضافه کردن هر یک از این مکمل‌ها به درمان فشار خون حتماً با دکتر خود گفتگو کنید. برخی از مکمل‌ها می‌توانند با داروها تداخل پیدا کنند و باعث عوارض جانبی مضر شوند، مانند افزایش خطر خونریزی که می‌تواند کشنده باشد.
همچنین می‌توانید تکنیک‌های تمدد اعصاب مانند یوگا یا تنفس عمیق را تمرین کنید تا به آرامش برسید و از سطح استرس بکاهید. این تمرین‌ها شاید بطور موقت فشار خون را کاهش دهند.
فشار خون بالا مشکلی نیست که بتوانید درمان کنید و بعد رها کنید. این نوعی ناراحتی بالینی است که تا آخر عمر نیاز به مدیریت دارد. برای آنکه فشار خون را تحت کنترل درآورید، اقدام‌های زیر را انجام دهید.
داروهای خود را به درستی مصرف کنید. اگر عوارض جانبی و یا هزینه‌های ناشی از آن مشکلاتی بوجود آورده، مصرف داروهایتان را ترک نکنید. در مورد گزینه‌های دیگر از دکتر پرس‌وجو کنید.
برای مراجعه به دکتر برنامه‌ریزی منظم کنید. درمان فشار خون بالا بطور موفقیت‌آمیز نیازمند تلاش گروهی خواهد بود. نه دکتر به تنهایی از پسش برمی‌آید و نه شما. با دکتر همکاری کنید تا فشار خون را به سطحی امن برسانید و همانجا نگه دارید.
عادات سالم اتخاذ کنید. غذاهای سالم بخورید، وزن اضافی را کم کنید و فعالیت بدنی منظم داشته باشید. مصرف الکل را محدود کنید. اگر سیگار می‌کشید، ترک کنید.
مدیریت استرس. به کارهای اضافی نه بگویید ، افکار منفی را آزاد کنید ، روابط خوب برقرار کنید و صبور و خوش‌بین بمانید.
پایبندی به تغییر در شیوه زندگی می‌تواند مشکل باشد، به خصوص اگر هیچ علائمی از فشار خون بالا نبینید و یا احساس نکنید. اگر نیاز به انگیزه دارید، خطرات مرتبط با فشار خون بالای کنترل‌نشده را به خاطر بیاورید. اینطوری می‌توانید حمایت خانواده و دوستان را نیز جلب کنید.
اگرچه ۸۰/۱۲۰میلیمتر جیوه یا کمتر برای فشار خون هدفی آرمانی است، اما پزشکان مطمئن نیستند که آیا برای رسیدن به این سطح به درمان (داروها) نیاز دارید یا خیر.
