تعریف
سوزاک نوعی بیماری عفونی است که از طریق باکتری‌های مقاربتی منتقل می‌شود، هر دو جنس مرد و زن را آلوده کرده و به نوزادان نیز منتقل می شود. سوزاک اغلب بر مجرای خروجی مثانه، مقعد و گلو تاثیر می‌گذارد. در زنان، سوزاک می‌تواند دهانه رحم را نیز آلوده کند.
سوزاک اغلب در هنگام رابطه جنسی منتقل می‌شود. اما نوزادان در صورتی هنگام زایمان آلوده می‌شوند که مادرشان مبتلا شده باشد. در نوزادان، سوزاک اغلب بر چشم‌ها تاثیر می‌گذارد.
سوزاک نوعی عفونت رایج است که در بسیاری از موارد هیچ نشانه‌ای ندارد. حتی ممکن است خبر نداشته باشید که آلوده شده‌اید. خودداری از مقاربت، استفاده از کاندوم هنگام رابطه جنسی و پایبندی به ارتباط جنسی متقابل تک‌همسری بهترین راه برای جلوگیری از عفونت‌های مقاربتی خواهد بود.
علایم
در بسیاری از موارد، عفونت سوزاک باعث هیچ علایمی نمی‌شود. هنگامی‌که علایم در موارد نادر بروز کنند، عفونت سوزاک بر چندین محل از بدن تاثیر می‌گذارد، اما معمولا در دستگاه تناسلی ظاهر می‌شود.
علایم بیماری سوزاک
سوزاک در دستگاه تناسلی
علائم و نشانه‌های احتمالی عفونت سوزاک در مردان عبارتند از:
- ادرار دردناک
- تخلیه چرک‌مانند از نوک آلت تناسلی
- درد یا تورم در یکی از بیضه‌ها
علائم و نشانه‌های احتمالی عفونت سوزاک در زنان عبارتند از:
- افزایش ترشحات واژن
- ادرار دردناک
- خونریزی واژینال بین پریود‌‌ها، مانند بعد از رابطه جنسی واژینال
- درد شکم
- درد لگن
سوزاک در جاهای دیگر در بدن
سوزاک بر قسمت‌های زیر از بدن نیز تاثیر می‌گذارد:
مقعد: علائم و نشانه‌ها شامل خارش مقعد، ترشح چرک‌مانند از رکتوم، لکه‌های خون روشن در دستمال توالت و نیاز به فشار در هنگام دفع مدفوع.
چشم‌ها: سوزاکی که بر چشم تأثیر می‌گذارد شاید باعث چشم‌درد، حساسیت به نور و مایع مانندچرک از یک یا هر دو چشم شود.
گلو: علائم و نشانه‌های عفونت گلو ممکن است شامل گلودرد و تورم غدد لنفاوی در گردن باشد.
مفاصل: اگر یک یا چند مفصل به باکتری آلوده شوند (آرتریت سپتیک)، مفاصل آسیب‌دیده ممکن است گرم، قرمز، متورم و بسیار دردناک شوند، به ویژه هنگامی که مفصل آسیب‌دیده را تکان می‌دهید.
چه زمانی باید به دکتر مراجعه کنید
در صورتی با دکتر وقت ملاقات بگذارید که متوجه هر نشانه آزار دهنده و یا علائمی مانند احساس سوزش هنگام ادرار و یا ترشحات چرک‌مانند از آلت تناسلی، واژن و یا مقعد می‌شوید.
همچنین در صورتی با دکتر قرار ملاقات بگذارید که شریک زندگی‌تان مبتلا به سوزاک تشخیص داده شده است. شاید هیچ علائم و نشانه‌ای بروز نکند که شما را وادار به اقدام پزشکی کند. اما بدون درمان می‌توانید شریک زندگی‌تان را حتی پس از آنکه یکبار برای سوزاک درمان شده دوباره آلوده کنید.
سوزاک به خاطر باکتری نایسریا گونوره ایجاد می‌شود. این باکتری سوزاک اغلب از فردی به فرد دیگر هنگام تماس جنسی، از جمله دهان، مقعد و رابطه جنسی واژینال منتقل می‌شود.
عواملی که ممکن است خطر ابتلا به عفونت سوزاک را افزایش دهد عبارتند از:
- سنین پایین‌تر
- شریک جنسی جدید
- شرکای جنسی متعدد
- تشخیص سوزاک قبلی
- داشتن سایر عفونت‌های جنسی
پیشگیری از سوزاک
سوزاک درمان‌نشده می‌تواند به عوارض مهمی منجر شود، مانند:
ناباروری در زنان: سوزاک درمان‌نشده به رحم و لوله‌های فالوپ پخش می‌شود و باعث بیماری التهابی لگن (PID) می‌شود که در نهایت به زخم شدن لوله‌ها و افزایش خطر عوارض بارداری و ناباروری منجر خواهد شد. بیماری التهابی لگن نوعی عفونت جدی است که به درمان فوری نیاز دارد.
ناباروری در مردان: مردان با سوزاک درمان‌نشده با اپیدیدیمیت روبرو می‌شوند؛ در این وضعیت، لوله خمیده کوچکی در قسمت پشتی بیضه‌ها متورم می‌شود که در آن مجرای اسپرم قرار دارد (اپیدیدیم). اپیدیدیمیت قابل درمان است، اما اگر درمان نشود منجر به ناباروری خواهد شد.
عفونتی که به مفاصل و نواحی دیگر بدن گسترش می‌یابد: باکتری عامل سوزاک می‌تواند از طریق جریان خون گسترش یابد و دیگر قسمت‌های بدن از جمله مفاصل را آلوده کند. تب، راش، زخم‌های پوست، درد مفاصل، تورم و سفتی از جمله پیامدهای احتمالی هستند.
افزایش خطر ابتلا به ایدز: داشتن سوزاک باعث می‌شود بیشتر مستعد ابتلا به عفونت ناشی از ویروس نقص ایمنی انسانی (HIV) شوید که منجر به ایدز می‌شود. افرادی که هر دو سوزاک و ایدز دارند راحت‌تر می‌توانند هر دو بیماری را به شرکای خود سرایت دهند.
عوارض در نوزادان: نوزادانی که هنگام زایمان از مادرشان به سوزاک مبتلا می‌شوند شاید دچار کوری، زخم روی پوست سر و عفونت شوند.
اگر گمان کنید که سوزاک دارید، به احتمال زیاد ابتدا به دکتر خانوادگی یا پزشک عمومی مراجعه خواهید کرد. اگر سوزاک موجب عوارضی شده باشد، شاید به متخصصان مراجعه کنید.
از آنجا که جلسه ملاقات بسیار کوتاه است و اغلب زمینه‌های زیادی برای مشاوره پزشکی وجود دارد، پس بهتر است از قبل آمادگی کسب کرده باشید. در اینجا برخی اطلاعات مفید ارائه می‌شود تا برای قرار ملاقات با دکتر آماده شوید و بدانید چه انتظاراتی باید از دکتر داشته باشید.
کارهایی که می‌توانید انجام دهید
از هر گونه محدودیت پیش از ملاقات با دکتر آگاهی داشته باشید. هنگامی که با دکتر قرار ملاقات می‌گذارید، حتماً پرس‌و‌جو کنید که چه کارهایی را باید از قبل انجام دهید، مانند محدود کردن رژیم غذایی.
نشانه‌های بیماری را یادداشت کنید، از جمله هر گونه مواردی که به نظر می‌رسد به علتِ ملاقات پزشکی مربوط نباشد.
داروهایتان را فهرست کنید،ویتامین‌ها و مکمل‌هایی که مصرف می‌کنید.
سوالاتی را یادداشت کنید تا از دکتر بپرسید.
زمان ملاقات با دکتر شاید محدود باشد، بنابراین یک فهرست از سوالات مفید برای بهره‌برداری بهینه از وقت تهیه کنید. پرسش‌های خود را از مهمترین به کم‌اهمیت‌ترین مرتب کنید چون شاید زمان کم بیاورید. برای سوزاک، برخی از سوالات اساسی که باید از دکتر بپرسید عبارتند از:
- آیا سوزاک باعث بروز این علائم شده است؟
- چه نوع آزمون‌هایی نیاز دارم؟
- آیا باید برای سایر بیماریهای مقاربتی آزمایش شوم؟
- آیا شریک زندگی من باید آزمایش شود و یا تحت درمان سوزاک قرار بگیرد؟
- قبل از شروع فعالیت جنسی چه مدتی باید صبر کنم؟
- چگونه می‌توانم از سوزاک در آینده پیشگیری کنم؟
- برای چه نوع عوارض ناشی از سوزاک باید هشیار باشم؟
- آیا هیچ جایگزین عمومی برای داروهای تجویزی برایم وجود دارد؟
- آیا بروشور یا مطالب چاپی دیگری وجود دارد که برای مطالعه با خودم ببرم؟ چه وب‌سایت‌هایی را پیشنهاد می‌کنید؟
- چطور بفهمم که آیا باید وضعیت بالینی‌ام را در ملاقات پزشکی دیگری پیگیری کنم؟
علاوه بر سوالاتی که حاضر کرده‌اید از دکتر بپرسید، از هیچ سوالی در طول ملاقات دریغ نکنید، حتی اگر برای درک موضوعی خاص که دکتر بیان می‌کند مشکل دارید.
بروز علایم سوزاک در دهان و گلو
چه انتظاراتی باید از پزشک داشته باشید
دکتر به احتمال زیاد تعدادی از سوالات زیر را خواهد پرسید: آمادگی پاسخگویی به آنها شاید زمان بیشتری ذخیره کند تا مسائل دیگری را در میان بگذارید دکتر شاید بپرسد:
چه زمانی علائم بیماری بروز کرد؟
آیا نشانه‌های بیماری مداوم بوده‌اند یا گاه‌به‌گاه؟
علائم چقدر شدید هستند؟
آیا تا به حال در معرض نوعی عفونت مقاربتی بوده‌‍‌اید؟
همزمان چه کارهایی می‌توانید انجام دهید
تا زمانی که به دکتر مراجعه کنید از رابطه جنسی پرهیز کنید. به شریک جنسی‌تان هشدار دهید که علائم و نشانه‌های بیماری را دارید تا بلکه او هم تصمیم بگیرد برای آزمایش به دکتر برود.
برای تعیین اینکه حضور باکتری سوزاک در بدن شما ، دکتر نمونه‌ای از سلول‌ها را تجزیه و تحلیل خواهد کرد. نمونه به شیوه‌های زیر جمع‌آوری می‌شود:
آزمایش ادرار: در این روش شاید باکتری‌های موجود در مجرای خروجی مثانه شناسایی شوند.
سواب پنبه‌ای از ناحیه آسیب‌دیده: نمونه سواب از گلو، مجرای خروجی مثانه، واژن و یا مقعد ممکن است باکتری را جمع‌آوری کند که در آزمایشگاه آشکار گردد.
برای زنان، کیت تست خانگی برای سوزاک در دسترس است. کیت تست خانگی عبارتند از برداشتن نمونه سواب پنبه‌ای از واژن برای ارسال به آزمایشگاه. اگر ترجیح می‌دهید خودتان نمونه‌برداری کنید، نتیجه آن را هم می‌توانید از طریق ایمیل یا پیام متنی دریافت کنید. همینطور می‌توانید نتایج را از طریق تماس با خط تلفن رایگان دریافت کنید و یا بصورت آنلاین مشاهده کنید.
آزمایش برای تشخیص سایر عفونت‌های جنسی
دکتر ممکن است آزمایشاتی برای دیگر عفونت‌های جنسی توصیه کند. سوزاک خطر ابتلا به این عفونت‌ها را افزایش می‌دهد، به خصوص کلامیدیا که اغلب به همراه سوزاک بروز می‌کند. تست ایدز نیز برای هر کسی توصیه می‌شود که مبتلا به نوعی عفونت منتقله از راه جنسی تشخیص داده شده است. بسته به عوامل خطر، آزمایش‌هایی برای عفونت‌های مقاربتی اضافی نیز می‌تواند مفید باشد.
درمان سوزاک در افراد بزرگسال
بزرگسالان مبتلا به سوزاک با آنتی‌بیوتیک درمان می‌شوند. با توجه به سویه‌های نوظهور نایسریا گونوره مقاوم در برابر دارو، مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری توصیه می‌کنند که سوزاک بدون‌عارضه تنها با مصرف آنتی‌بیوتیک سفتریاکسون (Rocephin) درمان شود که بصورت تزریقی در ترکیب با آزیترومایسین (Zithromax، Zmax) یا داکسی سایکلین (Monodox، Oracea، Vibramycin) دو آنتی‌بیوتیک خوراکی داده می‌شود.
برخی تحقیقات نشان می‌دهند که جمی‌فلوکساسین خوراکی(Factive) و یا جنتامایسین تزریقی همراه با آزیترومایسین خوراکی در درمان سوزاک بسیار موفق بوده‌اند. این شیوه درمان ممکن است برای افرادی که به آنتی‌بیوتیک‌های سفالوسپورین مانند سفتریاکسون حساسیت دارند مفید باشد.
درمان سوزاک برای شرکای جنسی
شریک زندگی‌تان نیز باید تحت آزمایش و درمان سوزاک قرار بگیرد، حتی اگر هیچ علائم یا نشانه‌ای نداشته باشد. شریک زندگی‌تان همان درمان مشابه شما را انجام خواهد داد. حتی اگر برای سوزاک درمان نشده باشید، در صورتی که شریک زندگی‌تان درمان نشده باشد شاید دوباره آلوده شوید.
درمان سوزاک برای نوزادان
نوزادان متولدشده از مادران مبتلا به سوزاک بلافاصله پس از زایمان نوعی دارو به چشم‌هایشان زده می‌شود تا از عفونت پیشگیری شود. اگر عفونت چشمی گسترش یابد، نوزادان با آنتی‌بیوتیک درمان خواهند شد.
گام‌هایی زیر را برای کاهش خطر ابتلا به سوزاک بردارید:
اگر می‌خواهید رابطه جنسی داشته باشید از کاندوم استفاده کنید. خودداری از مقاربت مطمئن‌ترین راه برای جلوگیری از سوزاک است. اما اگر می‌خواهید رابطه جنسی برقرار کنید، از کاندوم در طول هر نوع تماس جنسی، چه از راه مقعد، دهان و یا واژن، استفاده کنید.
از شریک زندگی‌تان بخواهید برای عفونت‌های منتقله از راه جنسی آزمایش شود. بپرسید آیا شریک زندگی‌تان برای عفونت‌های جنسی از جمله سوزاک تاکنون آزمایش انجام داده یا خیر. اگر تا حالا آزمایش نشده، بپرسید که آیا میل دارد آزمایش شود.
با کسی که علائم غیر معمول دارد رابطه جنسی برقرار نکنید. اگر شریک زندگی‌تان علامت یا نشانه‌ای از عفونت‌های مقاربتی مانند سوزش در هنگام ادرار و یا بثورات و یا درد تناسلی دارد، رابطه جنسی با آن شخص برقرار نکنید.
اگر در معرض خطر بالاتری هستید، به طور منظم برای سوزاک غربالگری شوید. اگر در معرض خطر عفونت قرار گرفته‌اید، در مورد غربالگری منظم سوزاک با دکتر گفتگو کنید. در صورتی ممکن است خطر بالاتری برای ابتلا به سوزاک داشته باشید که در گذشته سوزاک یا دیگر عفونت‌های جنسی داشته‌اید، یا شریک جنسی جدید دارید و یا با شرکای جنسی متعدد زندگی می‌کنید.
