تعریف

فیبرومیالژیا نوعی اختلال است که با درد عضلانی اسکلتی گسترده همراه با خستگی، خواب، حافظه و مسائل خلق و خوی شناسایی می‌شود. محققان بر این باورند که فیبرومیالژیا با تأثیر بر چگونگی پردازش پیغام‌های درد در مغز باعث تشدید احساس درد می‌شود.

علائم گاهی پس از ضربه فیزیکی به سر، جراحی، عفونت و یا استرس روانی قابل‌توجه آغاز خواهد شد. در موارد دیگر، علائم بدون هیچ رویداد محرکی به تدریج به مرور زمان جمع می‌شوند.

زنان بسیار بیشتر از مردان احتمال دارد به فیبرومیالژیا مبتلا شوند. بسیاری از افرادی که فیبرومیالژیا دارند دچار سردرد تنشی، اختلالات مفصل گیجگاهی فکی (TMJ)، سندرم روده تحریک‌پذیر، اضطراب و افسردگی نیز می‌شوند.

در حالی که هیچ درمانی برای این بیماری وجود ندارد، داروهای مختلفی می‌توانند به مهار علائم کمک کنند. ورزش، آرامش و اقدامات کاهش استرس شاید سودمند باشد.

علایم

درد گسترده: دردی که همراه با فیبرومیالژیا بروز می‌کند اغلب به شکل دردی مبهم و ثابت توصیف می‌شود که حداقل سه ماه طول می‌کشد. چنین دردی برای آنکه گسترده قلمداد شود، باید در هر دو طرف بدن و در بالا و پایین کمر رخ دهد.

خستگی مفرط: افراد مبتلا به فیبرومیالژیا اغلب با خستگی بیدار می‌شوند، حتی اگر مدت زمان طولانی هر شب خوابیده باشند. خواب اغلب به خاطر درد مختل می‌شود و بسیاری از بیماران مبتلا به فیبرومیالژیا دچار اختلال‌های خواب مانند سندرم پاهای بی قرار و آپنه می‌شوند.

مشکلات شناختی: علامتی که معمولا به نام «مه فیبرو» خوانده می‌شود باعث اختلال در توانایی تمرکز و توجه بر روی کارهای ذهنی می‌شود.

مشکلات دیگر: بسیاری از افرادی که فیبرومیالژیا دارند شاید با افسردگی، سردرد و درد یا گرفتگی عضله در قسمت تحتانی شکم روبرو شوند.

پزشکان هنوز نمی‌دانند چه عاملی باعث فیبرومیالژیا می‌شود، اما به احتمال زیاد عوامل مختلفی همزمان در کار هستند، از جمله:

ژنتیک: از آنجا که فیبرومیالژیا بطور معمول در خانواده از نسلی به نسل بعدی به ارث می‌رسد، شاید جهش‌های ژنتیکی خاصی وجود دارد که فردی را بیشتر مستعد ابتلا به این اختلال می‌کند.

عفونت: به نظر می‌رسد بعضی از بیماری‌ها فیبرومیالژیا را تحریک و یا تشدید می‌کنند.

ترومای فیزیکی یا عاطفی: اختلال استرس پس از تروما (سانحه) با فیبرومیالژیا مرتبط است.

بروز درد گسترده در بدن

عوامل خطر

محققان بر این باورند تحریک مکرر عصب باعث می‌شود که مغز افراد مبتلا به فیبرومیالژیا تغییر کند. این تغییر شامل افزایش غیرطبیعی در میزان برخی مواد شیمیایی مغز است که پیغام درد ارسال می‌کنند (انتقال‌دهنده‌های عصبی). علاوه بر این، به نظر می‌رسد گیرنده‌های درد در مغز نوعی حافظه درد ایجاد می‌کنند و حساس‌تر می‌شوند، به این معنی که در برابر سیگنال‌های درد بیش از حد واکنش نشان می‌دهند.

عوامل خطر برای فیبرومیالژیا عبارتند از:

جنسیت: فیبرومیالژیا اغلب در زنان بیشتر از مردان تشخیص داده می‌شود.

سابقه خانوادگی: در صورتی احتمال ابتلا به فیبرومیالژیا بیشتر می‌شود که یکی از بستگان نیز دچار این بیماری شده باشد.

بیماری مفاصل: اگر نوعی بیماری مفاصل (روماتیسمی) مانند آرتروز روماتوئید یا لوپوس داشته باشید، ممکن است احتمال ابتلا به فیبرومیالژیا بیشتر شود.

درد و کمبود خواب مربوط به فیبرومیالژیا می‌تواند با توانایی‌تان در محل کار و منزل تداخل ایجاد کند. سرافکندگی ناشی از رویارویی با نوعی بیماری که اغلب اشتباه درک می‌شود نیز می‌تواند به افسردگی و اضطراب مرتبط با سلامت منجر شود.

از آنجا که بسیاری از علائم و نشانه‌های فیبرومیالژیا مشابه اختلالات دیگر هستند، ممکن است چندین پزشک را ملاقات کنید تا به تشخیص درست برسید. پزشک خانواده ممکن است شما را به دکتر متخصص در درمان ورم مفاصل و دیگر بیماریهای التهابی (روماتولوژی) معرفی کند.

کارهایی که می‌توانید انجام دهید

قبل از رفتن به مطب دکتر، شاید بخواهید فهرستی تهیه کنید که شامل موارد زیر می‌شود:

شرح تفصیلی از نشانه‌های بیماری که مبتلا شده‌اید

اطلاعاتی در مورد مشکلات پزشکی که در گذشته داشته‌اید

اطلاعاتی در مورد مشکلات پزشکی که پدر و مادر یا خواهر و برادرتان داشته‌اند

تمام داروها و مکمل‌های غذایی که مصرف می‌کنید

سوالاتی که می‌خواهید از دکتر بپرسید

چه انتظاراتی باید از پزشک داشته باشید

علاوه بر معاینه فیزیکی، دکتر احتمالا خواهد پرسید که آیا مشکلات خواب دارید و آیا به تازگی احساس افسردگی یا اضطراب داشته‌اید.

در گذشته، پزشکان ۱۸ نقطه خاص روی بدن فرد را بررسی می‌کردند تا ببینید هنگام اعمال فشار محکم چقدر درد می‌کنند. دیگر دستورالعمل‌های جدیدتر مستلزم آزمون نقاط حساس بدن نیست. در عوض، تشخیص فیبرومیالژیا در صورتی انجام می‌شود که شخص بیش از سه ماه درد گسترده داشته باشد بدون آنکه هیچ بیماری زمینه‌ای باعث چنین دردی شده باشد.

آزمایش‌های خون

اگرچه هیچ تست آزمایشگاهی برای تایید تشخیص فیبرومیالژیا وجود ندارد، اما دکتر شاید بخواهد ناراحتی‌های بالینی دیگر را که علائم مشابهی بروز می‌دهند رد کند. آزمایش خون عبارتند از:

• شمارش کامل خون
• سرعت رسوب گلبول قرمز
• آزمون‌های عملکرد تیروئید

به طور کلی، شیوه درمان فیبرومیالژیا شامل هر دو دارو و مراقبت از خود می‌شود. تاکید برروی به حداقل رساندن علائم و بهبود سلامت عمومی است. هیچ شیوه درمانی برای تمامی نشانه‌های بیماری مفید نیست.

داروها

داروها می‌توانند به کاهش درد فیبرومیالژیا و بهبود خواب کمک کنند. انتخاب‌های رایج عبارتند از:

مُسکن‌ها: مسکن‌های غیرتجویزی مانند استامینوفن (تیلنول، غیره)، ایبوپروفن (ادویل، موترین IB، غیره) و یا ناپروکسن سدیم (Aleve، و غیره) ممکن است مفید باشند. دکتر ممکن است نوعی مسکن درد بدون‌نسخه نظیر ترامادول (Ultram، Conzip) پیشنهاد دهد. مصرف مواد مخدر توصیه نمی‌شود، زیرا می‌توانند وابستگی ایجاد کنند و حتی ممکن است درد را به مرور زمان وخیم‌تر کنند.

داروهای ضدافسردگی: دولوکستین (Savella) و میلناسیپران (Savella) ممکن است به کاهش درد و خستگی مرتبط با فیبرومیالژیا کمک کند. دکتر ممکن است آمی‌تریپتیلین یا فلوکستین (Prozac) را برای کمک به بهبود خواب دوباره تجویز کند.

داروهای ضدتشنج: داروهای طراحی‌شده برای درمان صرع اغلب در کاهش انواع خاصی از درد مفید هستند. گاباپنتین (Neurontin، Gralise) گاهی در کاهش علائم فیبرومیالژیا مفید هستند، در حالی که پرگابالین (Lyrica) اولین داروی تایید شده از سوی اداره غذا و دارو برای درمان فیبرومیالژیا بود.

کاهش درد عضلانی با ماساژ درمانی

درمان جسمانی

صحبت با مشاور می‌تواند به تقویت باور به توانایی‌های خود کمک کند و استراتژی‌هایی را برای مقابله با موقعیت‌های استرس‌زا به شما بیاموزد.

مراقبت از خود در مدیریت فیبرومیالژیا بسیار مهم است.

کاهش استرس: برای جلوگیری و یا محدود کردن فشار عاطفی بیش از حد برنامه‌ای طرح‌ریزی کنید. هر روز به خودتان فرصتی برای استراحت دهید. اینطوری شاید نه گفتن بدون احساس گناه را هم یاد بگیرید. اما سعی نکنید روال روزمره خود را به طور کامل تغییر دهید. افرادی که کار، دانشگاه یا تمام فعالیت‌های قبلی را ترک می‌کنند نسبت به کسانی که فعال باقی می‌مانند عملکرد بدتری خواهند داشت. تکنیک‌های مدیریت استرس مانند تمرینات تنفس عمیق و یا مدیتیشن را امتحان کنید.

به اندازه کافی بخوابید: از آنجا که خستگی مفرط یکی از ویژگی‌های اصلی فیبرومیالژیا به شمار می‌رود، خواب کافی ضروری است. علاوه بر اختصاص وقت کافی برای خوابیدن، سعی کنید عادات خوب خوابیدن مانند رفتن به تختخواب و بلند شدن در ساعتی مشخص در صبح و محدود کردن چرت بعد از ظهر را تمرین کنید.

به طور منظم ورزش کنید: در ابتدا، ورزش ممکن است درد را افزایش دهد. اما انجام آن به تدریج و به طور منظم اغلب باعث کاهش علائم بیماری خواهد شد. تمرینات مناسب ممکن است شامل پیاده‌روی، شنا، دوچرخه‌سواری و ایروبیک در آب باشد. یک فیزیوتراپیست می‌تواند به تنظیم برنامه ورزش خانگی کمک کند. تمرینات کششی، حالت مناسب بدن و آرامش نیز مفید هستند.

حد اعتدال را رعایت کنید: فعالیت‌های خود را در سطحی متعادل نگه دارید. اگر در روزهای خوب بیش از حد کار کنید شاید روزهای بعدی به دردسر بیافتید. اعتدال به معنی آن نیست که در روزهای خوب حسابی تمرین کنید، بلکه بدین معناست که تلاشتان را در روزهای بد بیماری محدود نکنید.

سبک زندگی سالمی را در پیش بگیرید. غذاهای سالم بخورید. مصرف کافئین را محدود کنید. هر روز کارهایی انجام دهید که برایتان لذت‌بخش و ارضاکننده باشد.

طب مکمل و جایگزین برای درد و مدیریت استرس خبر جدیدی نیستند. برخی از این شیوه‌ها مانند مدیتیشن و یوگا هزاران سال است که انجام می‌شوند. اما کاربرد آنها در سال‌های اخیر محبوب‌تر شده، به خصوص برای افرادی که بیماری‌های مزمن مانند فیبرومیالژیا دارند.

چندین مورد از این شیوه‌های درمان به نظر می‌رسد استرس را از بین می‌برند و درد را کاهش می‌دهند. همینطور برخی از آنها در دنیای پزشکی امروزی پذیرفته شده‌اند. اما بسیاری از این شیوه‌ها هنوز از لحاظ علمی اثبات‌نشده باقی مانده‌اند، زیرا به اندازه کافی مطالعه نشده‌اند.

طب سوزنی: طب سوزنی نوعی سیستم پزشکی چینی است که بر اساس بازگرداندن تعادل طبیعی نیروهای زندگی با فرو بردن سوزن‌های بسیار ظریف در پوست با عمق‌های مختلف عمل می کند. بر طبق تئوری‌های غربی درباره طب سوزنی، سوزن‌ها باعث تغییر در جریان خون و سطوح انتقال‌دهنده‌های عصبی در مغز و نخاع می‌شوند. برخی مطالعات نشان می‌دهد که طب سوزنی به از بین بردن علائم فیبرومیالژیا کمک می‌کند، در حالی که بقیه مطالعات هیچ اثربخشی مثبتی نشان نمی‌دهند.

ماساژدرمانی: این یکی از قدیمی‌ترین روش‌های مراقبت بهداشتی است که هنوز هم انجام می‌شود. ماساژدرمانی شامل تکنیک‌های دستی مختلف برای به حرکت درآوردن عضلات و بافت‌های نرم بدن است. ماساژ می‌تواند ضربان قلب را کاهش دهد، عضلات را شل کند، طیف حرکتی در مفاصل را بهبود دهد و میزان تولید مسکن‌های طبیعی بدن را افزایش دهد. این شیوه اغلب به از بین بردن استرس و اضطراب کمک می‌کند.

یوگا و تایچی: این شیوه‌ها ترکیبی از مدیتیشن، حرکات آرام، تنفس عمیق و تمدد اعصاب هستند. هر دو برای در کنترل علائم فیبرومیالژیا سودمند بوده‌اند.

علاوه بر رویارویی با درد و خستگی مفرط ناشی از فیبرومیالژیا، شاید مجبور باشید با سرافکندگی ناشی از ابتلا به بیماری که اغلب اشتباه درک می‌شود مقابله کنید. علاوه بر آموزش خود در مورد فیبرومیالژیا، شاید بهتر باشد اطلاعات مفیدی برای خانواده، دوستان و همکاران خود کسب کنید.

البته این هم مفید خواهد بود که بدانید تنها نیستید. سازمان‌هایی مانند انجمن ملی فیبرومیالژیا و انجمن دردهای مزمن آمریکا می‌توانند شما را در تماس با افراد دیگری قرار دهند که تجربه مشابهی داشته‌اند و حالا می‌توانند وضعیت بالینی‌تان را درک کنند.