ژیاردیا به نوعی عفونت روده ناشی از انگل میکروسکپی اطلاق می شود که در سراسر جهان، به ویژه در مناطق دارای سطح بهداشت پایین و فاقد آب تصفیه شده یافت می‌شود. عفونت ژیاردیا با چندین مشخصه از جمله گرفتگی عضلات شکمی، نفخ، تهوع و حملات اسهال آبکی تشخیص داده می‌شود.

ژیاردیا نوعی عفونت منتقله از راه آب است و می‌تواند بوسیله انگل موجود در جریان‌های آب حومه‌ای و دریاچه‌ها و همچنین در منابع آب شهری، استخر شنا، جکوزی و چاه‌ها ایجاد شود. عفونت ژیاردیا همچنین از طریق غذا و تماس شخص‌به‌شخص منتقل می‌شود.

عفونت ژیاردیا معمولا در عرض چند هفته برطرف می‌شود. اما ممکن است مدت‌ها پس از نابودی انگل‌ها، همچنان دچار مشکلات روده­ای باشید. چندین دارو به طور کلی در برابر انگل ژیاردیا موثر است، اما همه کس به چنین درمانی پاسخ نمی‌دهند. پیشگیری بهترین دفاع است.

برخی از افراد مبتلا به عفونت ژیاردیا هرگز علائم و نشانه‌های بیماری را بروز نمی‌دهند، اما همچنان ناقل انگل باقی می‌مانند و این بیماری را از طریق مدفوع به دیگران سرایت می‌دهند. برای کسانی که این گونه مریض می‌شوند، علائم و نشانه‌ها معمولا یک تا دو هفته پس از قرار گرفتن در معرض انگل ظاهر می‌شوند و عبارتند از:

• اسهال آبکی، گاهی با بوی زننده که بطور متوالی با مدفوع نرم و روغنی جایگزین می‌شود
• خستگی یا ضعف مفرط
• گرفتگی شکم و نفخ
• بادگلوی بدمزه
• تهوع
• از دست دادن وزن

علائم و نشانه‌های عفونت ژیاردیا معمولا دو تا چهار هفته طول می‌کشد، اما در برخی افراد بیشتر به طول می انجامد و یا دوباره عود می کند.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد

اگر به مدت بیش از یک هفته، مدفوع شُل، نفخ شکم و حالت تهوع دارید، و یا اگر دچار دهیدراسیون شده‌اید حتماً با پزشک تماس بگیرید. یادتان باشد به پزشک بگویید که ممکن است در معرض خطر ابتلا به عفونت ژیاردیا قرار گرفته باشید؛ یعنی کودکی دارید که در مهد‌کودک درس می‌خواند، به‌تازگی به منطقه‌ای سفر کرده ‌اید که می‌دانید عفونت ژیاردیا شایع است، و یا از آب دریاچه یا جریان رودخانه‌ای نوشیده‌اید.

انگل ژیاردیا در روده‌های انسان و حیوان زندگی می‌کند. پیش از آنکه انگل میکروسکوپی وارد مدفوع شود، درون پوسته‌ای سخت به نام کیست قرار می‌گیرد که تا ماهها شرایط بقا بیرون از روده‌ها را فراهم می‌کند. به‌محض اینکه وارد بدن میزبانی دیگر شود، کیست‌ها حل و انگل‌ها آزاد می‌شوند.

عفونت هنگامی رخ می‌دهد که به طور تصادفی انگل را قورت می‌دهید؛ مانند خوردن آب آلوده، خوردن مواد غذایی آلوده و یا از طریق تماس شخص‌به‌شخص.

آشامیدن آب آلوده

رایج ترین راه ابتلا به عفونت ژیاردیا، نوشیدن آب آلوده است.

انگل ژیاردیا در دریاچه‌ها، حوضچه‌ها، رودخانه‌ها و جریانات آب سرتاسر جهان یافت می‌شود؛ همچنین در منابع آب شهری، چاه‌ها، مخازن، استخر شنا، پارک‌های آبی و چشمه‌های معدنی. آب‌های سطحی و زیرزمینی نیز با رواناب کشاورزی، تخلیه فاضلاب و یا مدفوع حیوانات آلوده می‌شوند. کودکانی که پوشک دارند و مردم مبتلا به اسهال شاید بطور تصادفی استخر و چشمه‌های معدنی را آلوده کنند.

خوردن غذای آلوده

انگل ژیاردیا می‌تواند به دو علت از طریق مواد غذایی منتقل شود؛ یکی اینکه عرضه‌کنندگان مواد غذایی که آلوده هستند دست‌هایشان را به طور کامل نمی‌شویند و دوم اینکه خوراکی خام با آب آلوده آبیاری یا شسته می‌شود. از آنجایی که پختن مواد غذایی باعث نابودی ژیاردیا می‌شود، غذا به اندازه آب سرچشمه‌ آلودگی به شمار نمی‌رود، به‌ویژه در کشورهای صنعتی.

تماس شخص‌ به‌ شخص

اگر دست‌تان به مدفوع آلوده شده باشد به انگل ژیاردیا گرفتار خواهید شد؛ به‌خصوص پدر و مادری که پوشک کودک را عوض می‌کنند در معرض خطر هستند. همین قضیه در مورد سرپرستان مهدکودک و کودکان در مراکز مراقبتی نیز صدق می‌کند؛ یعنی جایی که شیوع این بیماری بطور فزاینده‌ای رایج می‌شود. انگل ژیاردیا همچنین از طریق رابطه جنسی مقعدی منتقل می‌شود.

ژیاردیا نوعی انگل روده بسیار رایج است. اگر چه هر کسی ممکن است انگل ژیاردیا بگیرد، ولی برخی افراد در معرض خطر بیشتری قرار دارند:

• کودکان. عفونت ژیاردیا در کودکان به‌مراتب شایع‌تر از بزرگسالان است. کودکان به احتمال بیشتری در تماس با مدفوع قرار می‌گیرند، به خصوص اگر پوشک بسته باشند، آموزش توالت ببینند و یا در مرکز مراقبت از کودکان حضور داشته باشند. افرادی که همراه خردسالان زندگی یا کار می‌کنند نیز در معرض خطر بالاتری برای ابتلا به عفونت ژیاردیا می‌باشند.
• افرادی که به آب آشامیدنی سالم دسترسی ندارند. این انگل در مناطق دارای بهداشت ضعیف یا فاقد آب تصفیه شده برای نوشیدن، به‌راحتی شیوع می‌یابد. چنانچه به مکان‌هایی سفر می‌کنید که انگل ژیاردیا شایع است، در معرض خطر هستید، به خصوص اگر در مورد غذاهایی که می‌خورید و می‌نوشید بی‌دقتی کنید. خطر ابتلا در مناطق روستایی و یا بیابانی از همه‌جا بیشتر است.
• افرادی که رابطه جنسی مقعدی دارند. داشتن رابطه جنسی مقعدی بدون استفاده از کاندوم باعث افزایش خطر ابتلا به عفونت ژیاردیا و همچنین بیماری‌های مقاربتی می‌شود.

عفونت ژیاردیا در کشورهای صنعتی امروزه هرگز به مرگ منجر نمی‌شود، اما می‌تواند نشانه‌های درازمدت و عوارض جدی به ویژه در نوزادان و کودکان داشته باشد. شایع‌ترین عوارض عبارتند از:

• دهیدراسیون (کم شدن آب بدن). دهیدراسیون اغلب به خاطر اسهال شدید رخ می‌دهد؛ زمانی که بدن برای عملکرد عادی به آب کافی دسترسی ندارد.
• اختلال رشد. اسهال مزمن ناشی از عفونت ژیاردیا می‌تواند باعث سوء‌تغذیه شود و به فرایند رشد جسمی و ذهنی و آسیب کودکان آسیب بزند.
• عدم‌تحمل لاکتوز. بسیاری از افراد مبتلا به عفونت ژیاردیا دچار عدم‌تحمل لاکتوز می‌شوند؛ یعنی ناتوانی برای هضم درست قند شیر را از دست می دهند. این مشکل شاید مدت‌ها پس از رفع عفونت همچنان باقی بماند.

در حالی که ابتدا علائم بیماری را با پزشک خانوادگی در میان می‌گذارید، امکان دارد به یک پزشک متخصص در اختلالات دستگاه گوارشی است ارجاع داده شوید.

چه انتظاراتی باید از پزشک داشته باشید

در طول معاینه جسمانی، پزشک شاید از شما بخواهد روی تخت دراز بکشید تا بتواند روی قسمت‌های مختلف شکم‌تان به آرامی فشار بیاورد و نواحی ترد را بررسی کند. پزشک همچنین ممکن است دهان و پوست‌تان را به دنبال نشانه‌های دهیدراسیون بررسی کند. همچنین دستورالعمل‌‌های لازم را در مورد چگونگی آوردن نمونه مدفوع به مطب خواهد داد.

پزشک برای کمک به تشخیص انگل احتمالا نمونه مدفوع‌تان را آزمایش می‌کند. برای دقت بیشتر، شاید از شما بخواهد چند نمونه دیگر در طی دوره‌ای چندروزه تحویل دهید. این نمونه‌ها سپس برای حضور انگل، در آزمایشگاه مورد بررسی قرار می‌گیرند. تست مدفوع برای نظارت بر اثربخشی هر شیوه درمانی در پیش گرفته‌اید نیز کاربرد دارد.

کودکان و بزرگسالانی که عفونت ژیاردیا بدون علائم دارند معمولا نیازی به درمان ندارند، مگر اینکه احتمال برود انگل را به دیگران سرایت می‌دهند. بسیاری از افرادی که چنین مشکلاتی دارند اغلب ظرف چند هفته خودبه‌خود بهتر می‌شوند.

هنگامی که علائم و نشانه‌های بیماری شدید باشند و یا عفونت همچنان ادامه یابد، پزشکان معمولا انگل را با داروهای زیر درمان می‌کنند:

• مترونیدازول (فلاگیل). مترونیدازول شایع‌ترین آنتی‌بیوتیک مورد استفاده برای عفونت ژیاردیا به شمار می‌رود. عوارض جانبی احتمالی شامل تهوع و طعم فلزی در دهان است. در زمان مصرف این دارو هرگز الکل ننوشید.
• تینیدازول (تینداماکس). تینیدازول به اندازه مترونیدازول خوب عمل می‌کند و بسیاری از عوارض جانبی مشابه را دارد، اما می‌تواند در یک دوز واحد تجویز شود.
• نیتازوکسانید (آلینیا). از آنجایی که این دارو به شکل مایع تولید می‌شود، شاید کودکان آسان‌تر قورت بدهند. عوارض جانبی احتمالی شامل تهوع، نفخ، زردی چشم و ادرار به رنگ زرد روشن است.

برای درمان انگل ژیاردیا در دوران بارداری هیچ نوع دارویی به طور مداوم توصیه نمی‌شود، زیرا اثرات جانبی بالقوه‌ای برروی نوزاد می‌گذارد. اگر علائم بیماری خفیف باشد، پزشک شاید توصیه کند درمان را تا پس از سه‌ماهه نخست بارداری به تاخیر بیاندازید. اگر درمان لازم باشد، در مورد بهترین گزینه درمانی موجود با پزشک مشورت کنید.

هیچ دارویی نمی‌تواند از عفونت ژیاردیا جلوگیری کند، اما اقدامات احتیاطی و عاقلانه بطور موثری احتمال که آلودگی و یا گسترش عفونت به دیگران را کاهش خواهید داد.

• دست‌های‌تان را بشویید. این ساده‌ترین و بهترین راه برای جلوگیری از بیشتر انواع عفونت‌ها به شمار می‌رود. پس از توالت رفتن و یا تعویض پوشک، قبل از غذا خوردن و یا آماده کردن غذا، دست‌هایتان را بشویید. وقتی آب و صابون در دسترس نیست، ضدعفونی‌کننده‌های الکلی می‌تواند جایگزینی عالی باشد.
• آب بیابانی را پاکسازی کنید. از نوشیدن آب تصفیه‌نشده از چاه‌ها، دریاچه‌ها، رودخانه‌ها، چشمه‌ها، حوضچه‌ها و رودخانه‌های کم‌عمق پرهیز کنید، مگر اینکه اول آن را از صافی رد کنید و یا به‌مدت حداقل ۱۰ دقیقه در ۱۵۸در دمای ۷۰ درجه سانتیگراد بجوشانید.
• دهان‌تان را بسته نگه دارید. سعی کنید هنگام شنا در استخر‌ها، دریاچه‌ها و یا رودخانه‌ها هیچ آبی قورت ندهید.
• مصرف آب بطری. در هنگام سفر به مناطقی از جهان که منابع آب به احتمال زیاد ناامن است، از آب بطری بنوشید که خودتان درپوشش را باز کرده باشید، و دندان‌ها را با همان آب مسواک بزنید. از یخ استفاده نکنید، و از میوه‌ها و سبزیجات خام پرهیز کنید، حتی اگر خودتان پوست کنده باشید.
• رابطه جنسی امن را رعایت کنید. اگر رابطه جنسی مقعدی دارید، همواره از کاندوم استفاده کنید. از رابطه جنسی دهانی-مقعدی پرهیز کنید مگر اینکه به طور کامل حفاظت‌شده باشد.