تب مالت یا بروسلوز یک عفونت باکتریایی است که از حیوانات به انسان‌ها سرایت می‌کند؛ اغلب از طریق شیر، پنیر و دیگر محصولات لبنی غیرپاستوریزه شیوع می‌یابد. البته باکتریای که باعث تب مالت می‌شود خیلی به‌ندرت از طریق هوا و یا تماس مستقیم با حیوانات آلوده منتقل می‌شود.
علائم تب مالت می‌تواند شامل تب، درد مفاصل و خستگی باشد. عفونت معمولا به‌کمک آنتی‌بیوتیک‌ها باموفقیت درمان می‌شود. گرچه دوره درمان چند هفته تا چند ماه بیشتر به طول نمی‌انجامد ولی بازگشت بیماری بسیار شایع است.
در حالی که تب مالت در ایالات متحده شایع نیست، اما صدها هزار نفر از انسان‌ها و حیوانات را در سراسر جهان مبتلا کرده است. اجتناب از مصرف محصولات لبنی غیرپاستوریزه و رعایت اقدامات احتیاطی هنگام کار با حیوانات یا آزمایشگاه می‌تواند از بروز تب مالت جلوگیری کند.
تب مالت از لحاظ علائم ممکن است مشابه آنفولانزا باشد و در هر زمان، از چند روز تا چند ماه بعد از آلودگی، بروز می‌کند.
علائم احتمالی بیماری عبارتند از:
- تب
- لرز
- عرق
- ضعف
- خستگی
- درد عضلانی و مفاصل
- سردرد
در برخی افراد، تب مالت مزمن می‌شود، یعنی علائم آن تا سالها و حتی پس از درمان باقی می‌ماند. علائم و نشانه‌های بلندمدت بیماری شامل خستگی، تب، ورم مفاصل و ورم مهره‌ها باشد (اسپوندیلیت؛ نوعی التهاب که بر ستون فقرات و مفاصل مجاور تأثیر می‌گذارد).
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد
تشخیص تب مالت گاهی بسیار دشوار می‌شود؛ به‌خصوص در مراحل اولیه که اغلب به ناراحتی‌های دیگر از جمله آنفولانزا شباهت دارد. چنانچه تبی ناگهانی، پرحرارت شدید و یا مداوم داشتید، و یا در صورت بروز درد عضلانی و یا ضعف غیرمعمول یا هر گونه عوامل خطر مربوط به بیماری، حتماً به پزشک مراجعه کنید.
تب مالت بسیاری از حیوانات وحشی و اهلی را مبتلا می‌کند. گاو، بز، گوسفند، خوک، سگ، شتر، گراز و گوزن به‌ویژه نسبت به بیماری مستعد هستند. شکلی از تب مالت نیز گونه‌های خاصی از فوک‌ها، دلفین‌ها و نهنگ‌ها را آلوده می‌کند. این باکتری حیوانی از سه راه اصلی به انسان سرایت می‌کند:
- محصولات لبنی خام. باکتری بروسلا در شیر حیوانات آلوده می‌تواند از طریق شیر، بستنی، کره و پنیر غیرپاستوریزه به انسان منتقل شود. همچنین ممکن است در گوشت خام یا پخته از حیوانات آلوده منتقل شود.
- استنشاق. باکتری بروسلا به‌راحتی در هوا پخش می‌شود. کشاورزان، متخصصان آزمایشگاه و کارگران کشتارگاه در معرض استنشاق باکتری قرار دارند.
- تماس مستقیم. باکتری موجود در خون، مایع منی و یا جفت جنینِ حیوان آلوده از طریق بریدگی یا زخم وارد جریان خون می‌شود. از آنجایی که تماس عادی با حیوانات شامل لمسیدن، شانه کردن و یا بازی هیچ عفونتی ایجاد نمی‌کند، افراد به‌ندرت از حیوانات خانگی تب مالت می‌گیرند. با این حال، افرادی که دستگاه ایمنی ضعیفی دارند، باید از دست زدن به سگ‌های مشکوک به این بیماری پرهیز کنند.
تب مالت به طور معمول از فردی به فرد دیگر گسترش نمی‌یابد، بلکه زنان در چند مورد، این بیماری را هنگام زایمان و یا از طریق شیر مادر به نوزاد خود منتقل کرده‌اند. هر چند تب مالت به‌ندرت از طریق فعالیت جنسی و یا از طریق انتقال خونی و مغز استخوان منجر به انتقال آلودگی می‌شود.
مناطق خاصی از جهان که نرخ بالاتری برای ابتلا به عفونت تب مالت دارند، عبارتند از:
- اطراف دریای مدیترانه
- شرق اروپا
- امریکای لاتین
- آسیا
- آفریقا
- جزایر کارائیب
- خاورمیانه
افرادی که در این مناطق زندگی میکنند و یا در حال سفر هستند به احتمال بیشتری پنیر بز غیرپاستوریزه همینطور معروف به «پنیر روستایی» مصرف میکنند. پنیر بز غیرپاستوریزه که از مکزیک وارد می‌شود به عنوان عامل بسیاری از موارد تب مالت در ایالات متحده مدنظر است.
مشاغلی که در معرض خطر بالاتری قرار دارند
افرادی که با حیوانات با خون آلوده سروکار دارند، در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به تب مالت هستند. نمونه‌ها عبارتند از:
- دامپزشکان
- مزرعه‌داران
- دامداران
- کارگران کشتارگاه
- شکارچیان
- متخصصان میکروبیولوژی
تب مالت می‌تواند هر قسمتی از بدن را تحت تأثیر قرار دهد، از جمله دستگاه تولید مثل، کبد، قلب و دستگاه عصبی مرکزی. تب مالت مزمن ممکن است موجب بروز عوارض فقط در یک اندام شود یا اینکه به سراسر بدن پخش شود. عوارض احتمالی عبارتند از:
- عفونت پوشش داخلی قلب (اندوکاردیت). این یکی از جدی‌ترین عوارض تب مالت به شمار می‌رود. اندوکاردیت درمان‌نشده به صدمه یا نابودی دریچه‌های قلب و علت اصلی مرگ و میر ناشی از تب مالت منجر می‌شود.
- آرتروز. محل عفونت مفاصل با درد، سفتی و تورم به‌ویژه در زانو، باسن، مچ پا، مچ دست و ستون فقرات مشخص می‌شود. بطور خاص، درمان اسپوندیلیت می‌تواند بسیار سخت شود و حتی باعث آسیب پایدار گردد.
- التهاب و عفونت بیضه‌ها[۱]. این باکتری عامل تب مالت می‌تواند اپیدیدیم (زائده طویل و باریک عقب بیضه) را آلوده کند؛ یعنی همان لوله مارپیچی که مجرای دفران و بیضه را به یکدیگر متصل می‌کند. عفونت ممکن است از آنجا به خود بیضه سرایت کند و باعث تورم و دردی شدید شود.
- التهاب طحال و کبد. تب مالت همچنین بر طحال و کبد تاثیر می‌گذارد، یعنی باعث می‌شود از اندازه طبیعی بسیار بزرگ‌تر شوند.
- عفونت‌های دستگاه عصبی مرکزی. شامل بیماری‌های بالقوه مرگبار مانند مننژیت، التهاب غشاء اطراف مغز و نخاع، آنسفالیت و التهاب مغز می‌شود.
تشخیص تب مالت بستگی به درک این موضوع دارد که چگونه و چه زمانی در معرض باکتری عامل بیماری قرار گرفتید. بنابراین شاید به یک متخصص بیماری‌های عفونی معرفی شوید.
چه انتظاراتی باید از پزشک داشته باشید
در طول معاینه فیزیکی، پزشک ممکن است:
- برای بررسی درد و سفتی از شما بخواهد مفاصل خود را تکان دهید
- رفلکس‌ها و قدرت عضلات را بررسی کند
- روی شکم‌تان فشار دهد تا بزرگی بیش از حد یا تردشدگی اندام‌ها مشخص شود.
پزشکان معمولا تب مالت را از طریق آزمایش نمونه خون یا مغز استخوان برای وجود باکتری بروسلا یا آنتی‌بادی باکتری تشخیص می‌دهند. برای کمک به شناسایی عوارض تب مالت شاید آزمایش‌های دیگری نیز لازم باشد، از جمله:
- اشعه ایکس می‌تواند تغییرات استخوان ها و مفاصل را نشان دهد.
- توموگرافی کامپیوتری (سی‌تی‌اسکن) یا تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI) این آزمایشات تصویربرداری به شناسایی التهاب و یا آبسه در مغز یا بافت‌های دیگر کمک میکنند.
- کشت مایع مغزی‌نخاعی. این تست به بررسی نمونه کوچکی از مایع پیرامون مغز و نخاع می‌پردازد تا بیماری‌های عفونی مانند مننژیت و آنسفالیت را آشکار کند.
- اکوکاردیوگرافی. این تست با بهره‌گیری از امواج صوتی برای ایجاد تصاویری از قلب به دنبال نشانه‌های عفونت یا آسیب قلبی می‌گردد.
درمان تب مالت با هدف تسکین علائم، پیشگیری از عود بیماری و جلوگیری از عوارض انجام می‌شود. شاید لازم باشد به مدت حداقل شش هفته آنتی‌بیوتیک مصرف کنید ولی با این حال نشانه‌های بیماری برای چند ماه به طور کامل از بین نرود.
برای کاهش خطر ابتلا به تب مالت، چندین اقدام احتیاطی صورت دهید:
- از غذاهای لبنی غیرپاستوریزه اجتناب کنید. شاید بهتر باشد از مصرف شیر، پنیر و بستنی غیر پاستوریزه صرف نظر از منشاء آنها پرهیز کنید. اگر در حال سفر به کشورهای دیگر هستید، از مصرف هر گونه غذای لبنی خام اجتناب کنید.
- گوشت را کاملا بپزید. آنقدر گوشت را بپزید که به دمای داخلی۶۳ تا ۷۴ درجه سانتیگراد برسد. وقتی بیرون غذا می‌خورید، گوشت گاو و گوشت خوک را تمام‌پخته سفارش دهید. پخت و پز مناسب می‌تواند سایر باکتری‌های مضر مانند سالمونلا و همچنین اشرشیاکلی را از بین ببرد. در هنگام مسافرت به خارج از کشور، از خرید گوشت از فروشندگان خیابانی پرهیز کنید و همیشه گوشت را تمام‌پخته سفارش دهید.
- دستکش بپوشید. اگر دامپزشک، کشاورز، شکارچی و یا کارگر کشتارگاه هستید، حتماً موقع دست زدن به حیوانات بیمار یا مرده و یا بافت‌های حیوانی و یا هنگام زایمان حیوانات، دستکش لاستیکی بپوشید.
- در محل‌های کار پرخطر اقدامات احتیاطی صورت دهید. اگر در آزمایشگاه فعالیت می‌کنید، برروی تمام نمونه‌ها تحت شرایط ایمنی‌زیستی مناسب کار کنید. در کشتارگاه نیز باید اقدامات حفاظتی مانند جدایی طبقه کشتار از سایر مناطق فرآوری و پوشیدن لباس‌های محافظ رعایت شود.
- واکسیناسیون حیوانات اهلی. در ایالات متحده، یک برنامه واکسیناسیون تهاجمی موفق شد تب مالت را تقریباً بطور کامل در گله‌های دام ریشه‌کن کند. از آنجابی که واکسن تب مالت زنده است، می‌تواند باعث بیماری در افراد شود. هر کسی که هنگام واکسیناسیون حیوانات بطور تصادفی دچار جراحت سوزن آمپول شود، باید مورد مراقبت پزشکی قرار بگیرد.
[۱] epididymo-orchitis
