تعریف
تب دانگ نوعی بیماری است که از طریق پشه‌ها منتقل می‌شود و در مناطق گرمسیری و نیمه‌گرمسیری جهان رخ می‌دهد. تب دانگ خفیف باعث تب بالا، راش و درد عضلات و مفاصل می‌شود. شکل شدید تب دانگ، که تب هموراژیک نیز نامیده می‌شود، باعث خونریزی شدید، افت ناگهانی فشار خون (شوک) و مرگ می‌شود.
هر سال در سراسر جهان میلیون‌ها مورد عفونت دانگ رخ می‌دهد. تب دانگ در جنوب شرقی آسیا و جزایر اقیانوس آرام غربی شایع‌تر است، اما این بیماری به‌سرعت در آمریکای لاتین و کارائیب افزایش یافته است.
محققان در حال کار بر روی واکسن تب دانگ هستند. در حال حاضر بهترین راه پیشگیری کاهش زیستگاه های پشه در مناطقی است که تب دانگ گسترش دارد.
انتقال بیماری تب دانگ
علایم
بسیاری از افراد، به ویژه کودکان و نوجوانان، ممکن است با هیچ علامت یا نشانه‌ای در طول یک مورد ملایم از تب دانگ روبرو نشوند. هنگامی که علایم واقعاً ظاهر می‌شوند، معمولا ۴ تا ۱۰ روز پس از نیش‌زدگی توسط پشه آلوده خواهد بود. علائم و نشانه‌های احتمالی تب دانگ معمولا عبارتند از:
- تب بالا تا ۴۱ درجه
- سردرد
- درد عضله، استخوان و مفاصل
- درد پشت چشم‌ها
همچنین شاید با موارد زیر روبرو شوید:
- بثورات گسترده
- تهوع و استفراغ
- به ندرت، خونریزی جزئی از لثه و بینی
اکثر افراد در عرض یک هفته یا بیشتر بهبود می‌یابند. در برخی از موارد، علائم بدتر می‌شود و می‌تواند مرگبار باشد. رگهای خونی اغلب آسیب می‌بینند و نشت می‌کنند. همینطور تعداد سلول‌های لخته‌ساز (پلاکت) در جریان خون اُفت می‌کند. همین منجر به عوارض زیر می‌شود:
- خونریزی از بینی و دهان
- درد شدید شکم
- استفراغ مداوم
- خونریزی در زیر پوست که شبیه کبودی می‌شود
- مشکلات ریوی، کبدی و قلبی
چه زمانی باید به دکتر مراجعه کنید
اگر به تازگی از منطقه‌ای بازدید کرده‌اید که در آن تب دانگ بطور شایع رخ می‌دهد و ناگهان دچار تب می‌شوید، به دکتر مراجعه کنید.
تب دانگ از هر کدام از چهار ویروس دانگ ناشی می‌شود که در بدن پشه‌های موجود در نزدیکی مسافرخانه و اقامتگاه‌های انسانی رشد می‌کنند. هنگامی که پشه یک فرد آلوده به ویروس تب دانگ را نیش می‌زند، ویروس وارد بدن پشه می‌شود. هنگامی که پشه آلوده شخص دیگری را نیش می‌زند، ویروس وارد جریان خون آن شخص می‌شود.
بعد از اینکه از تب دانگ بهبود پیدا می‌کنید، نسبت به ویروس که آلوده‌تان کرده بود ایمنی پیدا می‌کنید، اما نه نسبت به سه ویروس تب دانگ دیگر. خطر ابتلا به تب دانگ شدید، همچنین معروف به تب هموراژیک دانگ، در صورتی افزایش می‌یابد که برای بار دوم، سوم یا چهارم آلوده شوید.
عواملی که شما را در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به تب دانگ و یا شکل شدید این بیماری قرار می‌دهند، عبارتند از:
زندگی یا سفر به مناطق گرمسیری: ماندن در مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری خطر قرارگیری در معرض ویروس تب دانگ را افزایش می‌دهد. به خصوص مناطق با میزان خطر بالا مانند آسیای جنوب شرقی، جزایر اقیانوس آرام غربی، آمریکای لاتین و کارائیب.
عفونت قبلی به نوعی ویروس تب دانگ: عفونت قبلی با ویروس تب دانگ خطر بروز علائم شدید را در صورتی افزایش می‌دهد که دوباره آلوده شوید.
تب شدید دانگ می‌تواند به ریه‌ها، کبد یا قلب آسیب برساند. فشار خون در این حالت به سطوح خطرناک اُفت می‌کند و باعث شوک و در برخی موارد مرگ می‌شود. به احتمال زیاد ابتدا به پزشک مراقبتهای اولیه مراجعه خواهید کرد. اما شاید به دکتر متخصص در بیماریهای عفونی ارجاع داده شوید.
از آنجا که جلسه ملاقات بسیار کوتاه است و اغلب زمینه‌های زیادی برای مشاوره پزشکی وجود دارد، پس بهتر است از قبل آمادگی کسب کرده باشید. در اینجا برخی اطلاعات مفید ارائه می‌شود تا برای قرار ملاقات با دکتر آماده شوید و بدانید چه انتظاراتی باید از دکتر داشته باشید.
علایم بیماری تب دانگ
کارهایی که می‌توانید انجام دهید
نشانه‌های بیماری را یادداشت کنید، از جمله هر گونه مواردی که به نظر می‌رسد به علتِ ملاقات پزشکی مربوط نباشد.
اطلاعات شخصی کلیدی را یادداشت کنید. تاریخچه مسافرت‌های بین المللی خود را با ذکر تاریخ و کشورهای بازدیدشده و داروهای مصرفی در حال سفر فهرست کنید. سوابق واکسن‌هایی که تاکنون زده‌اید به همراه داشته باشید، از جمله واکسیناسیون قبل از مسافرت. داروهایتان را فهرست کنید، ویتامین‌ها و مکمل‌هایی که بطور منظم مصرف می‌کنید.
سوالاتی را یادداشت کنید تا از دکتر بپرسید. فهرست کردن سوالاتی که باید از دکتر بپرسید به بهره‌برداری بهینه از زمان ملاقات پزشکی کمک خواهد کرد. پرسش‌های خود را از مهمترین به کم‌اهمیت‌ترین مرتب کنید چون شاید زمان کم بیاورید.
در مورد تب دانگ، برخی از سوالات اساسی که باید از دکتر بپرسید عبارتند از:
- محتمل‌ترین علت علائمی که دارم چیست؟
- چه نوع آزمون‌هایی نیاز دارم؟
- چه شیوه‌های درمانی در دسترس هستند؟
- چه مدت طول خواهد کشید تا حالم بهتر شود؟
- آیا عوارض طولانی‌مدت از این بیماری وجود دارد؟
- آیا بروشور یا مطالب چاپی دیگری وجود دارد که برای مطالعه با خودم به خانه ببرم؟ چه وب‌سایت‌هایی را پیشنهاد می‌کنید؟
چه انتظاراتی باید از پزشک داشته باشید
آماده پاسخگویی به سوالاتی باشید که دکتر می‌پرسد:
- علایم بیماری چه زمانی آغاز شد؟
- آیا نشانه‌های بیماری مداوم بوده‌اند یا گاه‌به‌گاه؟
- علائم چقدر شدید هستند؟
- آیا کارهای خاصی باعث بهتر یا بدتر شدن نشانه‌های بیماری می‌شود؟
- در ماه گذشته به کجاها سفر کرده‌اید؟
- آیا در طول سفر دچار گزش پشه شدید؟
- آیا به تازگی در تماس با فردی مریض بوده‌اید؟
تشخیص تب دانگ می‌تواند دشوار باشد، چون ممکن است علائم و نشانه‌های آن به‌راحتی با بیماریهای دیگر مانند مالاریا، لپتوسپیروز و تب تیفوئید اشتباه گرفته شوند.
دکتر به احتمال زیاد سوال‌هایی در مورد سابقه پزشکی و سفرتان خواهد پرسید. یادتان باشد حتماً سفرهای بین‌المللی را با جزئیات کامل توصیف کنید، از جمله کشورهایی که دیدن کردید و تاریخ هر کدام و همچنین هر گونه برخورد با پشه‌ها.
تستهای آزمایشگاهی خاصی می‌توانند شواهدی از ویروس دانگ را شناسایی کنند، اما نتایج آزمون معمولاً آنقدر دیر حاضر می‌شود که برای تصمیم‌گیری برای درمان مستقیم کمکی نمی کنند.
هیچ درمان خاصی برای تب دانگ وجود ندارد. دکتر ممکن است به شما توصیه کند مقدار زیادی مایعات بنوشید تا از کم‌آبی بدن ناشی از استفراغ و تب بالا پیشگیری شود. استامینوفن (تیلنول، غیره) می‌تواند درد و تب را کاهش دهد. از مصرف مسکن‌هایی که عوارض خونریزی را افزایش می‌دهند پرهیز کنید؛ مانند آسپیرین، ایبوپروفن (ادویل، موترین IB، غیره) و ناپروکسن سدیم (آلووه و غیره).
اگر تب دانگ شدید دارید، شاید به موارد زیر نیاز پیدا کنید:
- مراقبتهای حمایتی در بیمارستان
- مایعات و الکترولیت جایگزین بصورت داخل‌وریدی (IV)
- کنترل فشار خون
- انتقال خون به نواحی خونریزی
شش واکسن تب دانگ در حال ساخت هستند اما هنوز در دسترس نیستند. واکسنی که از بقیه بیشتر توسعه پیدا کرده حاوی سه دوز برای کودکان است. نتایج حاصل از مطالعه‌ی فاز III در جولای ۲۰۱۴ منتشر شد. این مطالعه نشان داد که احتمالاً چنین واکسنی بی‌خطر باشد، چون از عفونت دانگ در نیمی از موارد جلوگیری می کند.
کسانی که واکسن را تزریق کردند و باز هم به دانگ مبتلا شدند، نسبت به کسانی که واکسینه نشده بودند دوره خفیف‌تری از بیماری را داشتند. اگرچه این واکسن به اندازه‌ای که پزشکان انتظار دارند موثر نیست، اما در عوض بی‌خطر است. شرکتی که این واکسن را تولید می‌کند هنوز اعلام نکرده به دنبال برنامه‌ای برای کسب مجوز ارائه به بازار واکسیناسیون است.
بنابراین اگر در حال حاضر در منطقه‌ای زندگی و یا سفر می‌کنید که تب دانگ شایع است، بهترین راه جلوگیری از تب دانگ در امان ماندن از نیش پشه‌ای است که این بیماری را سرایت می‌دهد.
اگر در مناطق گرمسیری زندگی می کنید و یا به مناطقی مسافرت می‌کنید که در آن تب دانگ شایع است، این نکات برای کاهش خطر ابتلا به نیش پشه مفید خواهد بود:
در خانه‌ای با سیستم تهویه‌ی مطبوع و یا پنجره‌های توری اقامت کنید. این به ویژه برای بیرون نگه داشتن پشه‌ها در شب مهم است.
برنامه فعالیتهای فضای باز را طور دیگری تنظیم کنید. هنگام طلوع، عصر و غروب که پشه‌ها بیشتر بیرون می‌آیند، خارج از منزل نمانید.
لباس‌های محافظ بپوشید. هنگامی که به مناطقی با پشه فراوان می‌روید، پیراهن آستین‌بلند، شلوار بلند، جوراب و کفش بپوشید.
از مواد دافع حشرات استفاده کنید. پرمترین را می‌توان روی لباس، کفش، لوازم اردو و تور تخت پاشید. همچنین می‌توان لباس‌هایی خرید که از قبل به پرمترین آغشته شده باشند. برای پوست نیز دافع حشراتی استفاده کنید که حاوی حداقل غلظت ۱۰ درصد DEET باشد.
زیستگاه پشه را محدود کنید. پشه‌هایی که ناقل ویروس دانگ هستند معمولاً در داخل و اطراف خانه‌ها زندگی می‌کنند، در آب راکد تخمگذاری می‌کنند که شاید به اشیایی مانند لاستیک‌های اتومبیل بچسبند. زیستگاه تخمگذاری را برای جمعیت پشه‌ها محدود کنید.
