تعریف

ریزش مو می‌تواند فقط بر پوست سر و یا کل بدن تاثیر بگذارد. ممکن است نتیجه وراثت، تغییرات هورمونی، ناراحتی بالینی و یا داروها باشد. هر کسی از جمله مردان، زنان و کودکان ممکن است با ریزش مو مواجه شوند. سر هر فرد بالغ بطور متوسط  حدود ۱۰۰ تا ۱۵۰ هزار مو دارد و ۱۰۰ تا از آنها را هر روز از دست می‌دهد؛ پیدا کردن موهای پراکنده در شانه لزوما زنگ هشداری محسوب نمی‌شود.

در هر لحظه از زمان، حدود ۹۰ درصد از مو‌های روی پوست سر هر فرد در حال رشد هستند. هر فولیکول دارای چرخه زندگی مخصوصی است و تحت تأثیر سن، بیماری و طیف گسترده ای از عوامل دیگر قرار می‌گیرد.

طاسی معمولا به ریزش موی بیش از حد از پوست سر اشاره دارد. ریزش موی ارثی همزمان  با افزایش سن شایع‌ترین علت ریزش مو است. برخی از مردم ترجیح می‌دهند طاسی روند خودش را بدون درمان طی کند و پنهان نباشد. دیگران ممکن است آن را با مدل مو، آرایش، کلاه‌ یا روسری بپوشانند. بعضی دیگر هم یکی از درمان‌های در دسترس برای جلوگیری از ریزش موی بیشتر و بازگرداندن رشد را انتخاب می‌کنند.

انواع مختلفی از ریزش مو یا آلوپسی وجود دارد:

• ریزش موی انحطاطی به شرایطی طبیعی می‌گویند که در آن مو به تدریج با افزایش سن کم‌پشت می‌شود. بیشتر فولیکول‌های مو به مرحله استراحت می‌روند و موهای باقیمانده کوتاه‌تر و از لحاظ تعداد کمتر می‌شوند.
• آلوپسی آندروژنیک وضعیت ژنتیکی است که می‌تواند هم مردان و هم زنان را تحت تاثیر قرار دهد. مردان مبتلا به این بیماری، به نام طاسی الگوی مردانه، در اوایل سنین نوجوانی یا اوایل دهه ۲۰ سالگی دچار ریزش مو می‌شوند. در این حالت، خط موی عقب‌افتاده‌ای بوجود می‌آید که از آنجا موها بطور تدریجی از تاج و جلوی پوست سر ناپدید می‌شوند. زنان مبتلا به این بیماری، به نام طاسی الگوی زنانه، تنها بعد از دهه ۴۰ سالگی دچار کم‌پشتی خفیف مو می‌شوند. زنان در تمام سر با کم‌پشتی مو روبرو می‌شوند و موها بطور گسترده از تاج می‌ریزند.
• آلوپسی آره آتا اغلب به طور ناگهانی شروع می‌شود و نوعی کچلی تکه‌ای در کودکان و بزرگسالان جوان به همراه می‌آورد. این وضعیت ممکن است به طاسی کامل منجر شود. اما در حدود ۹۰ درصد از افراد مبتلا به این بیماری، موها در عرض چند سال بر می‌گردد.
• آلوپسی یونیورسالیس باعث می‌شود تمام موهای بدن از جمله ابرو، مژه، و موهای ناحیه تناسلی بریزند.
• تریکوتیلومانیا که اغلب در کودکان دیده می‌شود، نوعی اختلال روانی است که در آن فرد موهایش را می‌کند.

تلوژن افلوویوم به ریزش موقتی موی سر می‌گویند که به دلیل تغییرات در چرخه رشد مو رخ می‌دهد. تعداد زیادی از موها همزمان وارد مرحله استراحت می‌شوند و به همین خاطر موها می‌ریزند و در کل کم‌پشت می‌شوند.

آلوپسی زخم به ریزش موی دائمی گفته می‌شود. ناراحتی‌های التهابی پوست (سلولیت، فولیکولیت، آکنه)، و اختلالات پوستی دیگر (مانند برخی از انواع لوپوس و لیکن پلانوس) اغلب به زخم‌هایی منجر می‌شوند که توانایی بازسازی مو را از بین می‌برند. شانه داغ و بافت‌های بیش از حد محکم مو نیز می‌تواند به ریزش موی دائمی منجر شود.

ریزش مو بسته به علتش به صورت‌های مختلفی بروز می‌کند. می‌تواند بطور ناگهانی یا تدریجی رخ دهد و فقط بر پوست سر و یا کل بدن تأثیر بگذارد. برخی از انواع ریزش مو موقت و بقیه دائمی هستند.

برخی داروها باعث بروز ریزش مو می باشند

علایم

کم‌پشتی تدریجی در بالای سر: این شایع‎‌ترین نوع ریزش مو است که هم مردان و هم زنان را همراه با افزایش سن مبتلا می‌کند. در مردان، مو اغلب به طرف عقب پیشانی در راستای خطی شبیه حرف M می‌ریزد. زنان معمولا خط موی روی پیشانی را حفظ می‌کنند، اما این بخش از موها گسترده‌تر می‌شود.

نقطه‌های دایره‌ای یا تکه‌ای طاسی: برخی از افراد با نقطه‌های صاف طاسی به اندازه سکه روبرو می‌شوند. این نوع ریزش مو معمولا فقط بر پوست سر تاثیر می‌گذارد اما گاهی در ریش و یا ابرو نیز رخ می‌دهد. در برخی موارد، پوست ممکن است قبل از ریختن مو کمی خارشدار یا دردناک شود.

سستی ناگهانی مو: شوک عاطفی یا جسمانی می‌تواند باعث سستی موها شود. مشت‌های پر از مو شاید زمانی دیده شوند که شانه می‌زنید و یا موهایتان را بطور ملایم می‌کشید. این نوع ریزش مو معمولا باعث کم‌پشتی کلی و تکه‌های طاسی می‌شود.

ریزش موهای کل بدن: برخی از ناراحتی‌ها و درمان‌های پزشکی، مانند شیمی‌درمانی برای سرطان، می‌تواند به از دست دادن مو در سراسر بدن منجر شود. موها معمولا دوباره رشد می‌کنند.

تکه‌های از پوسته‌پوسته‌شدگی که روی سر پخش می‌شوند: این نشانه‌ای از عفونت قارچی است. ممکن است با موهای شکسته، قرمزی، تورم و گاهی تراوش همراه شود.

علل بروز بیماری

علت دقیق ریزش مو به طور کامل درک نشده است، اما معمولا به یک یا چند مورد از عوامل زیر مربوط می‌شود:

• سابقه خانوادگی (وراثت)
• تغییرات هورمونی
• ناراحتی‌های بالینی
• داروها

سابقه خانوادگی (وراثت):

شایع‌ترین علت ریزش مو نوعی بیماری ارثی به نام طاسی الگوی مردانه یا طاسی الگوی زنانه است. معمولا به تدریج و در الگوهای قابل پیش بینی رخ می‌دهد، یعنی عقب‌نشینی خط مو و نقطه‌های طاسی در مردان و کم‌پشتی مو در زنان.

وراثت همچنین بر سن شروع به از دست دادن موها تاثیر می‌گذارد. وراثت بر میزان ریزش مو و گستره ریزش مو نیز اثر می‌گذارد. طاسی الگودار در مردان شایع‌تر است و می‌تواند در اوایل بلوغ آغاز شود. این نوع ریزش مو ممکن است هر دو کم‌پشتی و ریزشدگی را دربربگیرد، یعنی موها نرم، ظریف و کوتاه می‌شوند.

تغییرات هورمونی و ناراحتی‌های بالینی:

ناراحتی‌های مختلفی می‌تواند موجب ریزش مو شود، از جمله:

تغییرات هورمونی: تغییرات و عدم تعادل هورمونی باعث ریزش مو موقتی می‌شود. این امر می‌تواند به علت بارداری، زایمان و یا شروع یائسگی باشد. سطح هورمون نیز تحت تاثیر غده تیروئید قرار دارد، بنابراین مشکلات تیروئید ممکن است موجب ریزش مو شود.

ریزش موی تکه‌ای: این نوع ریزش موی غیرزخمی بنام آلوپسی آره آتا شناخته می‌شود. این وضعیت زمانی اتفاق می‌افتد که دستگاه ایمنی بدن به فولیکول‌های مو حمله می‌کند و باعث ریزش مویی می‌شود که تکه‌های صاف و گرد طاسی بر روی پوست باقی می‌گذارد.

عفونت‌های پوست سر: عفونت‌هایی مانند عفونت قارچی می‌توانند به مو و پوست سر حمله کنند و موجب بروز تکه‌های فلس‌دار و ریزش مو شوند. هنگامی که عفونت درمان شود، موها به طور کلی دوباره رشد می‌کنند.

سایر اختلالات پوستی: بیماری‌هایی که سبب آلوپسی زخم می‌شوند شاید به از دست دادن دائمی موها در نواحی زخم منجر شوند. این شرایط شامل لیکِن پلانوس، بعضی از انواع لوپوس و سارکوئیدوز می‌شود.

اختلال کندن موها: این وضعیت همچنین معروف به تریکوتیلومانیا باعث می‌شود که فرد میلی ناگریز برای کندن موهایش پیدا کند، خواه از روی پوست سر باشد یا ابروها و یا نواحی دیگر بدن.

داروها: ریزش مو می‌تواند به خاطر مصرف داروهای سرطان، آرتروز، افسردگی، مشکلات قلبی، فشار خون بالا و کنترل بارداری ایجاد شود. مصرف بیش از حد ویتامین A نیز ممکن است باعث ریزش مو شود.

ریزش مو ارثی

علل دیگر ریزش مو

ریزش مو همچنین از موارد زیر ناشی می‌شود:

پرتودرمانی به سر: شاید موها دیگر به شکل گذشته رشد نکنند.

رویداد محرک: بسیاری از افراد چند ماه بعد از شوک عاطفی و یا جسمانی دچار کم‌پشتی مو می‌شوند. این نوع ریزش مو موقتی است. نمونه‌هایی از رویداد محرک شامل از دست دادن ناگهانی و یا بیش از حد وزن، تب بالا، جراحی، یا مرگ عضوی از خانواده است.

مدل‌های خاص مو و درمان: موهایی که بیش از حد آرایش شوند یا به شکل مدل‌هایی دربیایند که بافت تنگی دارند، مانند دم‌اسبی و چهل‌گیس، موجب آلوپسی کششی خواهد شد. آرایش موها با روغن داغ و مواد دائمی نیز می‌تواند باعث التهاب فولیکول‌هایی شود که منجر به ریزش مو خواهند شد. اگر زخمی ایجاد شود، ریزش مو می‌تواند دائمی باشد.

عوامل خطر

شماری از عوامل ممکن است خطر ریزش مو را افزایش دهند.

• سابقه خانوادگی
• سن
• تغذیه نامناسب
• برخی از بیماری‌ها مانند دیابت و لوپوس
• استرس

به احتمال زیاد ابتدا نگرانی‌هایتان را با دکتر خانوادگی در میان خواهید گذاشت. وی ممکن است شما را به دکتر متخصص در درمان مشکلات متخصص پوست معرفی کند.

چه زمانی باید به دکتر مراجعه کنید

در صورتی با دکتر گفتگو کنید که متوجه ریزش موی ناگهانی یا تکه‌ای بیش از حد هنگام شانه کردن و یا شستن موهای خود یا فرزندتان شده‎‌اید. ریزش مو می‌تواند نشانگر بیماری زمینه‌ای باشد که به درمان نیازمند است.

در اکثر مردم به طور معمول ۵۰ تا ۱۰۰ تار مو در روز دچار ریزش می‌شود . این اتفاق معمولا باعث کم‌پشتی موی سر نمی‌شود، زیرا موهای جدید بطور همزمان در حال رشد هستند. ریزش مو زمانی رخ می‌دهد که این چرخه رشد مو و فروریختن مختل می‌شود و یا زمانی که فولیکول مو از بین می‌رود و با بافت زخمی جایگزین می‌شود.

چه انتظاراتی باید از پزشک داشته باشید

دکتر به احتمال زیاد تعدادی از سوالات زیر را خواهد پرسید: برای پاسخگویی به سوالهای آماده باشد تا زمان بیشتری برای پرداختن به نکاتی که در نظر دارید باقی بماند. دکتر شاید بپرسد:

• اولین بار چه زمانی علائم ریزش مو بروز کرد؟
• آیا ریزش مو مداوم بوده‌ یا گاه‌به‌گاه؟
• آیا متوجه رشد ضعیف مو شده‌اید؟ شکستگی مو چطور؟ فروریختن موها؟
• آیا ریزش مو تکه‌ای بوده‌ یا سراسری؟
• آیا تا به حال مشکل مشابهی در گذشته داشته‌اید؟
• آیا کسی در میان اعضای درجه یک خانواده‌تان دچار ریزش مو شده است؟
• چه داروها و یا مکمل‌هایی به طور منظم مصرف می‌کنید؟
• آیا مواردی وجود دارد که به نظر می‌رسد ریزش مو را بهبود می‌دهند؟ نام ببرید
• آیا مواردی وجود دارد که به نظر می‌رسد ریزش مو را وخیم‌تر می‌کنند؟ نام ببرید

آزمایش و معاینه فیزیکی

• آزمایش خون. این کار ممکن است به شناسایی ناراحتی‌های پزشکی مربوط به ریزش مو، مانند بیماری تیروئید کمک کند.
• تست کشش. دکتر به آرامی چند دسته مو را می‌کشد تا ببیند چند تار از سر کنده می‌شوند. این کار تعیین خواهد کرد که فرایند فروریختن مو در چه مرحله‌ای قرار دارد.
• بیوپسی از پوست سر. دکتر با خراشیدن پوست و یا کندن چند تار موی از روی سر نمونه‌برداری می‌کند و ریشه مو را بررسی می‌کند. این کار می‌تواند به تعیین اینکه آیا عفونت باعث ریزش مو شده یا نه کمک کند.
• میکروسکوپ نوری. دکتر با استفاده از ابزار ویژه‌ای به بررسی موهای کوتاه‌شده از بالای ریشه می‌پردازد. میکروسکوپی به شناسایی اختلالات احتمالی ناشی از ساقه مو کمک می‌کند.

شیوه‌های درمان

درمان‌های موثر برای برخی از انواع ریزش مو در دسترس هستند. اما برخی از انواع ریزش مو دائمی می‌شوند. در مورد برخی از شرایط، مانند ریزش موی تکه‌ای، موها شاید بدون درمان ظرف یک سال مجددا رشد کنند.

درمان برای ریزش مو شامل دارو‌ها، جراحی، لیزر درمانی، و کلاه گیس می‌شود. دکتر ممکن است ترکیبی از این روش‌ها را به منظور رسیدن به بهترین نتایج پیشنهاد دهد.

هدف از درمان این است که رشد مو تقویت شود، روند ریزش مو آهسته و یا بطور کلی پنهان گردد.

دارو: اگر ریزش مو به خاطر نوعی بیماری زمینه‌ای ایجاد شده باشد، درمان برای آن بیماری لازم خواهد بود. این اقدام ممکن است شامل داروهای کاهش التهاب و سرکوب سیستم ایمنی بدن مثل پردنیزون باشد. اگر داروهای خاصی باعث ریزش مو شده باشند، دکتر شاید توصیه کند که برای حداقل سه ماه از مصرف آنها پرهیز کنید.

داروها برای درمان کچلی موجود می‌باشند. دو داروی تاییدشده از سوی اداره غذا و دارو (FDA) برای درمان ریزش مو عبارتند از:

• مینوکسیدیل. مینوکسیدیل نوعی مایع و یا فوم غیرتجویزی است که دو بار در روز برروی پوست سر می‌مالید تا موها رشد کنند و از ریزش مو جلوگیری شود. این دارو را هر دو مردان و زنان مصرف می‌کنند. با بهره‌گیری از این درمان، برخی افراد شاهد رشد مجدد مو و همینطور آهنگ کندتر ریزش مو می‌شوند. چنین اثری در ۱۶ هفته به اوج می‌رسد و باید مصرف دارو را ادامه دهید تا مزایای آن حفظ شود.

ریزش مو

عوارض جانبی احتمالی شامل التهاب پوست سر، رشد موهای زائد بر روی پوست مجاور صورت و دست و ضربان تند قلب (تاکی‌کاردی) می‌باشد.

• فیناستراید (Propecia). این داروهای تجویزی تنها برای مردان تجویز می‌شوند. بصورت روزانه و به شکل قرص مصرف می‌شوند. بسیاری از مردانی که فیناستراید مصرف می‌کنند با کاهش ریزش مو روبرو می‌شوند و برخی دیگر ممکن است رشد کمی در موهای جدید داشته باشند. می‌بایست دارو را بطور مرتب مصرف کنید تا مزایای آن حفظ شود.

عوارض جانبی نادر ناشی از فیناستراید شامل کاهش میل جنسی و عملکرد جنسی و افزایش خطر ابتلا به سرطان پروستات است. زنانی که باردار هستند یا به‌زودی باردار می‌شوند، باید از تماس با قرص‌های خرد شده و یا شکسته پرهیز کنند.

جراحی: در رایج‌ترین نوع ریزش موی دائمی، تنها قسمت بالای سر تحت تاثیر قرار می‌گیرد. پیوند مو و یا عمل جراحی ترمیم می‌تواند بسیاری از موهایی که ریخته دوباره برگرداند.

در این روش، جراح شاخه‌های کوچکی از پوست را جدا می‌کند که هر کدام حاوی چند تار مو از پشت و یا کنار پوست سر هستند. وی سپس شاخه‌ها را در بخش‌های طاس پوست سر می‌کارد. شاید از شما خواسته شود قبل و بعد از عمل جراحی مقداری داروی ریزش مو مصرف کنید تا باعث بهبود نتایج شود.

روش‌های جراحی برای درمان طاسی پرهزینه هستند و می‌تواند دردناک باشند. خطرات احتمالی شامل عفونت و زخم است.

لیزردرمانی: دستگاه لیزری سطح‌پایین برای درمان مردان و زنان مبتلا به کچلی الگودار موجود است. این شیوه از سوی اداره غذا و داروی آمریکا تائید شده است. مطالعه‌ای برروی ۱۲۸ مرد و ۱۴۱ زن نشان داد که این دستگاه باعث بهبود کلی در وضعیت ریزش مو و پرپشتی در میان کسانی شد که از دستگاه استفاده کردند. به گفته این پژوهشگران، هیچ عوارض جانبی بوجود نیامد اما به مطالعه بیشتری نیاز است تا اثرات طولانی‌مدت ناشی از این روش درمانی مشخص شود.

کلاه‌گیس و موی مصنوعی: شاید بخواهید کلاه‌گیس و موی مصنوعی را به عنوان جایگزینی برای درمان پزشکی امتحان کنید، به‌خصوص اگر به درمان‌های دیگر پاسخ مثبتی نداده باشید. از کلاه‌گیس برای پوشاندن ریزش مو بصورت دائم یا موقت استفاده می‌شود. کلاه‌گیس‌های باکیفیت طبیعی در بازار موجود هستند.

اگر ریزش مو به خاطر نوعی ناراحتی بالینی رخ داده باشد، هزینه کلاه‌گیس شاید تحت پوشش بیمه قرار بگیرد. برای گرفتن کلاه‌گیس از طرف دکتر به نسخه نیاز خواهید داشت.

در غیر این صورت اگر تغذیه مناسبی نداشته‌اید، مصرف مکمل‌های غذایی هیچ سودمندی نخواهند داشت.

برخی از مطالعات گزارش داده‌اند که ریزش موی تکه‌ای ناشی از آلوپسی آره آتا ممکن است با روغن اسطوخودوس همراه با روغن آویشن، رزماری و چوب سدر بهبود پیدا کند. در این مورد به مطالعه بیشتری نیاز است.

این نکات می‌تواند به جلوگیری از انواع ریزش مو کمک کند:

• رژیم غذایی متعادل با مواد مغذی بگیرید.
• از مدل‌های مو با بافت تنگ مانند شینیون، دم‌خرگوشی و یا دم‌اسبی پرهیز کنید.
• از پیچاندن، مالیدن و کشیدن بیهوده موهایتان اجتناب کنید.
• هنگام شستشو و شانه کردن با موهایتان ملایم برخورد کنید. شانه‌ای با دندانه‌های فاصله‌دار استفاده کنید تا موهایتان کنده نشود.

از وسایل آرایشی مانند غلطک‌های داغ، دستگاه فر کننده مو، روغن داغ و مواد دائمی اجتناب کنید.