تعریف
سیفلیس نوعی عفونت باکتریایی است که معمولا از طریق تماس جنسی گسترش می‌یابد. این بیماری به شکل زخمی بدون درد به طور معمول بر روی اندام تناسلی، مقعد یا دهان شروع می‌شود. سفلیس از طریق پوست و یا تماس با غشای مخاطی با این زخم از فردی به فرد دیگر سرایت پیدا می‌کند.
پس از عفونت اولیه، باکتری سفلیس می‌تواند تا چندین دهه قبل از فعال شدنِ دوباره در بدن نهفته بماند. گاهی سفلیس اولیه را می‌توان با یکبار تزریق پنی‌سیلین درمان کرد. بدون درمان، سیفلیس به‌شدت به قلب، مغز و یا اندام‌های دیگر آسیب می‌زند و می‌تواند مرگبار باشد.
نرخ شیوع سفلیس در ایالات متحده از سال ۲۰۱۰ تاکنون در میان زنان کاهش یافته اما در میان مردان افزایش داشته است، به ویژه مردانی که با مردان دیگر رابطه جنسی دارند. زخم‌های تناسلی مرتبط با سفلیس می‌تواند زمینه‌ساز آلودگی به اچ‌آی‌وی، ویروس عامل بیماری ایدز شود.
سفلیس مرحله به مرحله بروز می‌کند و هر کدام نشانه مخصوصی دارند. اما این مراحل شاید همپوشانی کنند. همچنین علائم همیشه با ترتیبی ثابت رخ نمی‌دهند. ممکن است به سفلیس آلوده شوید و سالها متوجه هیچ گونه نشانه‌ای نشوید.
سفلیس اولیه: اولین نشانه سفلیس زخمی کوچک به نام شانکر است. این زخم در جایی بروز می‌کند که باکتری‌ها وارد بدن شده‌اند. در حالی که اکثر افراد مبتلا به سفلیس تنها یک شانکر بروز می‌دهند ولی برخی افراد با چندین مورد روبرو می‌شوند. شانکر معمولا سه هفته پس از قرار گرفتن در معرض ویروس ایجاد می‌شود. بسیاری از افرادی که سفلیس دارند متوجه بروز شانکر نمی‌شوند، چون معمولا بدون درد است و شاید در واژن و یا مقعد پنهان بماند. شانکر به خودی خود در عرض شش هفته بهبود می‌یابد.
سفلیس ثانویه: در عرض چند هفته از درمان شانکر اصلی، ممکن است با نوعی بثورات روبرو شوید که از بالاتنه شروع می‌شود اما در نهایت تمام بدن حتی کف دست‌ها و پاها را فرا می‌گیرند. این بثورات معمولا خارشدار نیستند و شاید همراه زخم‌های زگیل‌مانند در دهان یا ناحیه تناسلی رخ دهند. برخی افراد همچنین با درد عضلانی، تب، گلو درد و تورم غدد لنفاوی روبرو می‌شوند. این علائم و نشانه‌ها در عرض چند هفته ناپدید می‌شوند، یا تا یک سال بارها می‌آیند و می‌روند.
بروز بیماری سیفلیس بر آلت تناسلی مردان
سفلیس نهفته: اگر برای سفلیس درمان نشوید، این بیماری زمانی از حالت ثانویه به مرحله نهفته (پنهان) پیشرفت می‌کند که هیچ علائمی ندارید. مرحله نهفته می‌تواند سالها طول بکشد. علائم و نشانه‌های بیماری شاید هرگز برنگردند و شاید تا مرحله سوم (ثالث) پیشرفت کند.
سفلیس ثالثیه: حدود ۱۵ تا ۳۰ درصد از افراد آلوده به سفلیس که معالجه نمی‌شوند، دچار عوارض معروف به سفلیس ثالثیه می‌شوند. در مراحل پایانی، این بیماری ممکن است به مغز، اعصاب، چشم، قلب، عروق خونی، کبد، استخوانها و مفاصل آسیب برساند. این مشکلات شاید چند سال پس از عفونت اصلی که درمان نشده رخ دهند.
سیفلیس مادرزادی: نوزادان متولد شده از زنانی که سفلیس دارند، از طریق جفت یا در حین تولد آلوده می‌شوند. اکثر نوزادان مبتلا به سیفیلیس مادرزادی هیچ نشانه‌ای ندارند، هر چند برخی با بثورات جلدی برروی کف دست و پا روبرو می‌شوند. علائم بعدی ممکن است شامل ناشنوایی، تغییر شکل دندان‌ها و بینی زین‌مانند شود که در آن پل بینی فرو می‌ریزد.
چه زمانی باید به دکتر مراجعه کنید
اگر شما یا فرزندتان هر گونه ترشح غیرمعمول، درد و یا بثورات جلدی مشاهده می‌کنید، با دکتر تماس بگیرید، به خصوص اگر در ناحیه کشاله ران رخ می‌دهند.
عامل سیفلیس نوعی باکتری به نام ترپونما است. شایع‌ترین راه انتقال از طریق تماس با فرد آلوده به زخم در طول فعالیت جنسی است. باکتری از طریق بریدگی‌های جزئی و یا خراش پوستی و یا غشاهای مخاطی وارد بدن دیگران می‌شود. سفلیس در طول مراحل اول و دوم آن و گاهی در دوره نهفته زودرس می‌تواند مسری باشد.
سفلیس به میزان کمتری ممکن است از طریق تماس مستقیم نزدیک و محافظت‌نشده با ضایعه فعال (مانند بوسیدن) و یا از طریق مادر آلوده به نوزاد در دوران بارداری و یا زایمان (سیفلیس مادرزادی) پخش شود.
سفلیس می‌تواند از طریق توالت، وان حمام، لباس یا ظروف غذاخوری مشترک بین دیگران و یا از طریق دستگیره، استخرهای شنا یا وان حمام پخش شود.
هنگامی که سیفلیس درمان شود دیگر عود نخواهد کرد. با این حال اگر با زخم سفلیس فرد دیگری تماس پیدا کنید ، به بیماری آلوده می‌شوید.
در شرایط زیر با افزایش خطر ابتلا به سفلیس روبرو خواهید بود:
- شرکت در رابطه جنسی محافظت‌نشده
- داشتن رابطه جنسی با چندین شریک
- مردی باشید که با مردان دیگر تماس جنسی دارد
- به اچ‌آی‌وی، ویروس عامل بیماری ایدز آلوده شده باشید
بدون درمان، سیفلیس می‌تواند به آسیب در سراسر بدن منجر شود. سفلیس همچنین خطر ابتلا به عفونت HIV را افزایش می‌دهد و برای زنان می‌تواند مشکلاتی در دوران بارداری ایجاد کند. درمان می‌تواند از آسیب‌های آینده جلوگیری کند، اما به ترمیم آسیبی که دیگر رخ داده کمکی نخواهد کرد.
برجستگی‌های کوچک یا تومور ها: این برجستگی‌ها که اصطلاحاً گوما نامیده می‌شوند، در اواخر مرحله سفلیس برروی پوست، استخوان، کبد و یا هر عضو دیگر ایجاد می‌شوند. گوماها معمولا پس از درمان با آنتی‌بیوتیک ناپدید می‌شوند.
مشکلات عصبی:
سفلیس می‌تواند موجب شماری از مشکلات سیستم عصبی شود، از جمله:
- سکته مغزی
- مننژیت
- ناشنوایی
- مشکلات بینایی
- زوال عقل
مشکلات قلبی و عروقی:
این وضعیت ممکن است شامل برآمدگی(آنوریسم) و التهاب آئورت یا شریان بزرگ بدن و دیگر رگهای خونی شود. سفلیس ممکن است به دریچه‌های قلب آسیب برساند.
عفونت اچ‌آی‌وی:
بزرگسالان مبتلا به سفلیس مقاربتی یا دیگر زخم‌های تناسلی، دو تا پنج برابر دیگران در خطر ابتلا به ایدز قرار دارند. زخم سفلیس به راحتی خونریزی می‌کند و به همین خاطر ویروس اچ‌آی‌وی در طول فعالیت جنسی وارد جریان خون می‌شود.
درمان بیماری سیفلیس
عوارض بارداری و زایمان
اگر باردار باشید، ممکن است سفلیس را به نوزاد متولدنشده منتقل کنید. سیفلیس مادرزادی تا حد زیادی خطر ابتلا به سقط، تولد نوزاد مرده یا مرگ در عرض چند روز پس از تولد را افزایش می‌دهد.
سفلیس را می‌توان با آزمایش بر روی نمونه های زیر تشخیص داد:
خون: آزمایش خون می‌تواند حضور آنتی‌بادی را تأیید کند که بدن برای مبارزه با عفونت تولید می‌کند. آنتی‌بادی‌های باکتری عامل سیفلیس تا سالها در بدن باقی می‌ماند، به طوری که آزمون می‌تواند عفونت فعلی یا گذشته را آشکار کند.
مایع ناشی از زخم: دکتر ممکن است نمونه کوچکی از سلول‌های زخم را بتراشد و زیر میکروسکوپ آزمایشگاه تجزیه و تحلیل کند. این آزمایش می‌تواند تنها در طول سفلیس اولیه یا ثانویه انجام شود، یعنی هنگامی که زخم هنوز حضور دارد. خراش نمونه‌برداری می‌تواند وجود باکتری که باعث بیماری سفلیس شده آشکار کند.
مایع مغزی نخاعی: اگر دکتر مشکوک شود که عوارض سیستم عصبی ناشی از سفلیس دارید، ممکن است پیشنهاد دهد از طریق روشی به نام پونکسیون کمری، از مایع مغزی نخاعی (نخاع) نمونه‌برداری شود.
از طریق مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌‌ها، اداره بهداشت محلی خدماتی ارائه می‌دهد تا بتوانید به شرکای جنسی خود اطلاع دهید که آلوده هستند. به این ترتیب، شرکای جنسی آزمایش و درمان می‌شوند و گسترش سفلیس محدود می‌گردد.
هنگامی که سیفلیس در مراحل اولیه آن تشخیص داده و درمان می‌شود، آسان‌تر بهبود می‌یابد. درمان ترجیحی در تمام مراحل، پنی‌سیلین است، یعنی دارویی آنتی‌بیوتیکی که می‌تواند ارگانیسم عامل سفلیس را نابود کند. اگر نسبت به پنی‌سیلین حساسیت داشته باشید، دکتر آنتی‌بیوتیک دیگری پیشنهاد خواهد داد.
تنها یکبار تزریق پنی‌سیلین در صورتی می‌تواند جلوی پیشرفت بیماری را بگیرد که کمتر از یک سال آلوده بوده‌اید. اگر برای بیش از یک سال سفلیس داشته‌اید، به دوزهای اضافی نیاز خواهید داشت.
پنی‌سیلین تنها درمان توصیه شده برای زنان باردار مبتلا به سفلیس است. زنانی که به پنی‌سیلین حساسیت دارند تحت فرآیند حساسیت‌زدایی قرار می‌گیرند که موانع مصرف پنی‌سیلین را برمی‌دارد. حتی اگر در دوران بارداری برای سفلیس درمان شده باشید، نوزادتان نیز باید تحت درمان با آنتی‌بیوتیک قرار بگیرد.
روز اولی که تحت درمان قرار می‌گیرید شاید با وضعیتی روبرو شوید که اصطلاحاً به آن واکنش یاریش-هرکس‌هایمر گفته می‌شود. علائم و نشانه‌های این بیماری شامل تب، لرز، تهوع و سردرد است. این واکنش معمولا بیشتر از یک روز طول نمی‌کشد.
پیگیری درمان
پس از آنکه برای سفلیس درمان شده‌اید، دکتر از شما درخواست می‌کند:
آزمایش خون و معاینات دوره‌ای انجام دهید تا مطمئن شوید به دوز معمولی پنی‌سیلین پاسخ مناسبی می‌دهید
از تماس جنسی تا زمانی که درمان کامل نشده و آزمایش خون نشان نداده که عفونت برطرف نشده پرهیز کنید
به شریک جنسی‌تان اطلاع دهید تا تست شود و در صورت لزوم تحت درمان قرار بگیرد
برای عفونت اچ‌آی‌وی آزمایش شوید
برای کمک به جلوگیری از گسترش بیماری سفلیس، این پیشنهادات را دنبال کنید:
از روابط جنسی پرهیز کنید و یا تک‌همسر باشید: تنها راه مطمئن برای جلوگیری از سفلیس نداشتن رابطه جنسی است. بهترین گزینه بعدی داشتن رابطه جنسی تک‌همسری متقابل با فردی سالم است.
استفاده از کاندوم: کاندوم می‌تواند خطر ابتلا به سفلیس را کاهش دهد اما تنها در صورتی که کاندوم روی زخم سفلیس را پوشانده باشد.
اجتناب از مواد مخدر تفریحی: مصرف بیش از حد الکل یا مواد مخدر دیگر می‌تواند قدرت قضاوت را مخدوش کند و منجر به رفتارهای جنسی پرخطر شود.
غربالگری برای زنان باردار:
افراد شاید در حالی به سیفلیس آلوده باشند که ذره‌ای از وجودش خبر نداشته باشند. با توجه به اثرات اغلب کشنده‌ی سفلیس بر روی کودکان متولدنشده، مقامات بهداشتی توصیه می‌کنند که تمام زنان باردار در برابر این بیماری غربالگری شوند.
